Эргашходжаева ш. Д

3.3. Сифат стратегияси 
Янги товарнинг бозор кўрсаткичларини шакллантириш 
тизимида товарлар ўрови ҳам муҳим элемент вазифасини бажаради. 
Товарларнинг кўпчилиги то истеъмолчига етиб боргунча транспорт 
орқали ташилади ва омборларда сақланади. Бу ҳолда товарлар уларни 
етказиб бериш ва истеъмол қилиш қоидаларига асосан махсус 
идишларга жойлаб ўралади. Товарнинг ўрови ишлаб чиқарувчи ѐки 

---

52 
савдо ташкилоти томонидан истеъмолчига берилувчи ―ташриф 
қоғози‖ вазифасини бажаради. 
Товарлар ўрови (ўров)
деб товар солинган идиш ѐки ўралган 
материалларга айтилади. У маҳсулотнинг сақланиши, уни транспорт 
орқали ташиш ва у билан муомала килишда қулайликлар бўлишига 
хизмат қилади, шунингдек, истеъмолчилар эътиборини жалб қилиш, 
товарни идентификация қилиш, реклама ва ахборот билан 
таъминлаш, имиджни яратиш каби маркетинг функцияларини 
бажаради. Ўровнинг маркетинг функциялари аҳамияти тобора ўсиб 
бормоқда. Бу эса бозор фаолиятининг ўзига-ўзи хизмат кўрсатишни 
ривожлантириш, 
истеъмолчилар 
фаровонлигини 
ўстириш, 
иқтисодиѐтни компьютерлаштириш ва ахборотлаштириш, компания 
имиджи ва товар маркасини олди-сотди жараѐнини тезлаштириш 
каби омиллари билан боғлиқ. 
Товар ўровини ишлаб чиқиш жараѐни қуйидаги қарорларни 
қабул қилишни ўз ичига олади: ўров концепциясини асослаб бериш, 
ўровнинг қўшимча тавсифномаларини (ўлчами, шакли, материали, 
ранги, матни, товар маркасининг жойлашуви) яратиш, ўровни синаб 
кўриш. 
Товар ўрови концепцияси харидор ва истеъмолчилар учун 
қўшимча хусусиятларга эга бўлган янги маҳсулотларни ишлаб 
чиқишга кўмаклашувчи асосий тамойил ва ғояларни ўз ичига олади. 
Янги маҳсулотлар учун ўровларнинг бир неча хил вариантлари 
моделлаштирилади ва таҳлил қилинади. Ўровни яратишда қабул 
қилинувчи қарорлар товарни тақсимлашда қўлланувчи товар 
ҳаракатланиши тизими, товар нархи ва рекламани ташкил этиш билан 
келишиб олинган бўлиши лозим. 
Фан-техника 
тараққиѐти 
ва 
бозор 
муносабатларининг 
ривожланиши ўровнинг вазифаси ва мазмунини ривожлантиришга 
таъсир кўрсатади. Ушбу омилар туфайли ўров товарни транспорт 
орқали ташишда уни ҳимоя қилиш воситаси сифатида эмас, балки 
товар ҳақидаги маълумотлар манбаи сифатида кўриб чиқилади. Товар 
ўровини тайѐрлашда қуйидаги талаблар бажарилиши лозим: оригинал 
бўлиш ва патентлар билан ҳимояланиш; эстетик шартларга жавоб 

---

53 
бериш; функционалликни таъминлаш, яъни товарнинг элементи 
бўлиш; реклама ҳаракатларини амалга ошириш; кам харажат талаб 
қилиш; истеъмолчига етиб боргунча товарнинг сақланишини 
таъминлаш; транспорт ва омбор харажатларини рационаллаштиришга 
кўмаклашиш; товарни сотиш учун қулай бўлиш; товарнинг 
рақобатбардошлиги ва экологик тозалигини акс эттириш; иккиламчи 
хом-ашѐ сифатида фойдаланиш имкониятига эга бўлиш. 
Шу тариқа, замонавий шароитларда ўров товар сиѐсатининг 
самарали воситаси вазифасини бажаради. У олди-сотди жараѐнини 
тезлаштиради ва енгиллаштиради, товар ва фирма имиджини 
кучайтиради. 
Янги товарни бозорга олиб чиқишдан олдин уни истеъмол 
қилишнинг хавфсизлиги ва ишончлилиги нуқтаи назаридан синаб 
кўриш лозим. Синовлар дала ва лаборотория шароитларида 
ўтказилиши мумкин. Синов шакллари товарнинг ўлчами, вазифалари 
ва турига боғлиқ бўлади. Синовларни ўтказиш учун истеъмолчилар 
янги товарлар жойлашган лабораторияга таклиф қилинади ѐки бу 
товар истеъмолчиларга уйда текшириб кўриш учун фойдаланишга 
бериб юборилади. 
Тестдан ўтказишда
қуйидаги кўрсаткичлар аҳамиятга эга: 
синов ўтказиладиган жой (бозор, лаборатория, уй); объект (товар, 
нарх, ном, марка); синовда иштирок этишга жалб қилинувчи шахслар 
(харидор, эксперт); муддат (қисқа, узоқ вақт); ҳажм (битта товар, 
товарлар партияси); тестдан ўтказилувчи товарлар сони. 
Янги товарни синовдан ўтказиш натижалари асосида бу товарни 
ишлаб чиқариш ва уни бозорга олиб чиқиш тўғрисида қарор қабул 
қилинади. Шуни эътиборга олиш керакки, товарни оммавий ишлаб 
чиқариш товар инновациясининг ишлаб чиқаришни ташкил этиш ва 
маркетинг харажатлари каби энг кўп харажат талаб қилувчи босқичи 
ҳисобланади.