Эргашходжаева ш. Д

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

108 
7-БОБ. ИННОВАЦИОН МАРКЕТИНГ ТЕХНОЛОГИЯСИ 
 
7.1. Инновациялар бозорида маркетинг тадқиқотлари 
Инновациялар бозорида маркетинг тадқиқотлари мавжуд 
маҳсулотлар бўйича анъанавий маркетинг тадқиқотларидан тубдан 
фарқ қилади. Бу биринчи навбатда, шу билан боғлиқки, 
инновацияларнинг амалдаги истеъмолчилари йўқ ва бу тадқиқот учун 
гуруҳ 
шакллантиришни 
қийинлаштиради. 
Иккинчидан, 
респондентларда мунтазам истеъмол амалиѐти йўқ. 
Инновацион маркетинг миқдорий тадқиқот усуллари учун 
статистика йўқлиги ва унинг ўзига хосликлари сабабли турли хилдаги 
сифат 
тадқиқотларидан 
фойдаланади. 
Сифат 
тадқиқотлари 
тижоратлаштириш мумкин бўлган энг муҳим эҳтиѐжларни аниқлашга 
ѐдам бера олади. Сифат тадқиқотларининг бошқалардан ажратиб 
турувчи хусусияти тадқиқотларнинг дедуктивдан кўра кўпроқ 
индуктив фалсафасининг қўлланиши ҳисобланади. Бундан ташқари, 
сифат тадқиқотлари кўпроқ ижодий салоҳиятга эга бўлиб, 
тадқиқотчидан ақл-идрокдан ташқари ички сезгирликни ҳам талаб 
қилади. Халқаро амалиѐтда сифат тадқиқотларининг бешта асосий 
усуллари машҳур: 

ҳақиқатда чуқур тадқиқот ўтказиш, муаммонинг янги 
жиҳатларини аниқлаш ҳамда аниқ ва мазмунли баҳоларни таъминлаш 
имконини берадиган ҳар томонлама интервью; 

фокусли гуруҳларда интервью – унинг сифат тижорат 
тадқиқотларида ўсиб бораѐтган оммавийлиги уларни яширин 
видеокамера ѐрдамида кузатиш мумкин бўлган реал харидорлар 
билан реал вақт режимида тўғридан-тўғри суҳбат билан изоҳланади; 

киритилган кузатув, бунда тадқиқотчи очиқ ѐки яширин 
тарзда етарли даражада узоқ вақт давомида кундалик ҳаѐтда иштирок 
этиб, рўй бераѐтган воқеа-ҳодисаларни кузатади, айтилаѐтган 
гапларни тинглайди, тадқиқот вазифаси билан боғлиқ саволлар 
беради. Ушбу усул инновацион маҳсулотнинг реал сифати ва тақдим 
этилаѐтган инновацион хизматлар доирасини самаралироқ баҳолаш 

---

109 
имконини беради; 

вазиятли таҳлил, унинг методологик йўналиши асосида 
психология соҳасидаги ишлар учун хос бўлган ѐнашувлар ѐтади; 

проекцион техникалар. Мазкур усул фокусли гуруҳ 
аъзоларидан янги товарга нисбатан ўз ҳиссиѐтлари, фикр ва 
истакларини билдириш сўралган ҳолларда қўлланади. 
Бозор учун янги бўлган маҳсулотлар бўйича маркетинг 
тадқиқотлари қийинлиги шундаки, истеъмолчилар «фокусли гуруҳ» 
сўровларида улар учун йўл қўйиш мумкин бўлган нарх ва харид 
миқдори уйғунлашуви ҳақидаги тўғридан-тўғри саволлар бу ерда 
маҳсулотнинг истеъмолчилар учун янгилиги сабабли истисно 
қилинади. 
Инновацион 
фаолиятни 
режалаштиришда 
рақобатчилар 
маҳсулотига нисбатан устунлик қиладиган маҳсулотга эга бўлишдан 
ташқари бозорни пухталик билан таҳлил қилиш ва самарали 
маркетинг тадбирлари ўтказиш зарур, чунки бозорга чиқишда 
корхона қаттиқ рақобат шароитларига тушиб қолади. 
Бунинг учун эса қуйидаги ахборотларни олиш зарур: 

компания фаолият кўрсатаѐтган атроф-муҳит ҳақида ахборот; 

компаниянинг ички ресурслари ҳақида ахборот; 

компаниянинг ташқи муҳит билан ўзаро алоқалари ҳақида 
ахборот. 
Компаниянинг фан-техника тараққиѐти янги йўналишлари, 
истеъмолчиларнинг хоҳиш-истаклари ва истеъмол талабининг 
ўзгаришлари, бозорга таъсир кўрсатиш имкониятлари, шунингдек, 
ишлаб чиқариш, молиявий ва бошқа характердаги ички чекловлар 
ҳақида ахборот олиш компания ва у фаолият кўрсатаѐтган бозорни 
бир-бири билан боғлайдиган ахборот оқимлари билан белгиланади.