Ер полотносида хосил бўладиган ташқи кучлар



Download 0,72 Mb.
Sana22.10.2022
Hajmi0,72 Mb.
#855351
Bog'liq
Маъруза 4


Тошкент – 2021
4-мавзу:
Ер полотносида ҳосил бўладиган доимий ва вақтинчалик кучланишлар
“Темир йўл изи”фанидан маърузалар

Режа   1. Асосий майдончага харакатланувчи таркибдан тушадиган кучланишлар тарқалишининг схемаси. 2. Кучланишларни фиктив устунлар кўринишида қабул қилиш. 3. Ер полотносининг исталган нуқтасидаги кучланишларни аниқлаш методикаси.

Ҳаракат воситаларидан тушадиган ташқи юкланишнинг ер полотносига таъсири.

Замонавий ҳисоб китобларда ташқи кучлар деб поездан тушадиган ва йўлнинг юқори қурилмасидан тушадиган кучларга яйтилади.

Ташқи кучлар иккига бўлинади 1) доимий 2) вақтинча.

Поездлардан куч тушувчи (вақтинча) ер полотноси ва йўлнинг юқори қурилмаси узун қурилма бўлгани сабабли, унинг ташқи кучлари чизиқли кўринишда кўрилади. Ташқи кучлардан локомотивдан тушадиган куч вақтинча куч дейилади ва у локомотив ўқлари сонига боғлиқ равишда хисоблаб топилади. Бунда ер полотноси 3 та оралиқда кўриб чиқилади.

Доимий кучлар эса йўлнинг юқори қурилмасидан тушадиган куч хисобланиб у шпал турига боғлиқ равишда танлаб олинади.

Поезд юклари қуйидагича кўрилади. Юкланиш эпюраси расмларда кўрсатилганидек харакатланувчи таркибдан шпалга ва ўз навбатида кетма-кетлигда балласт қатламига ўтқазилади.

Харакатланувчи таркибдан тушадиган кучни темир йўл элементларига тақсимланиши

Асосий майдончага харакатланувчи таркибдан тушадиган юкни схематик кўриниши.


I, II, III, IV – асосий майдончага босим ўтқазиш нуқталари; 1 – юкни асил эпюраси; 2 – шартли эпюраси; 3 – босим тарқалишининг конуси

Схема бўйича

  • Схема бўйича
  • Ёки 60 градус бўлганида
  • шпал узунлиги;
  • h – балласт қатламининг баландлиги;
  • Поездан тушадиган юкланишлар кўриниши тўғри тўртбурчак ёки трапеция кўринишида олиниши мумкин. Бу вақтинча ва доимий кучлар ер полотносига таралган юклар эпюраси кўринишида тасвирланади. Бу кучланишлар кўтарма грунтларининг хар 3 м нуқтасида зўриқишлари кўриб чиқилади.

а- бир йўлли тўғри бурчакли тўртбурчак кўринишидаги юк;
б- бир йўлли трапеция кўринишидаги юк;
в- икки йўлли тўғрибурчакли тўртбурчак кўринишидаги юк;
г- икки йўлли трапеция кўринишидаги юк.
Вақтинча кучлар таъсирида темир йўлнинг юқори ва пастки қисмларини зўриқиш эпюраси
а) Тўғри тўртбурчакли б) учбурчакли

Ер полотносида пайдо бўладиган кучланишлар

  • Ер полотносининг грунтларининг керакли зичлигини, кўтармаларни ва асосларни чўкишини ва кўтарма асосларини ва ўйманинг аcоcий майдончаларини стабиллигини аниқлаш учун зўриқишларни ҳисоби олиб борилади. Кўтармаларни ва ўймалардаги асосий майдонча остидаги юқори қатламлари шундай зичланадики, у ердаги грунтларда эластиклик қобиляти ошади ва шу қатламга тушадиган юкланишларни эластик қайта ишлаб пастки қатламга узатадилар. Шундан кейин пастки қатламларга жуда кам юкланишлар етиб боради, ва пастки қатламларда ўз навбатида қолдиқ ва еластик деформациялар жуда кам хосил бўлади. Шу билан бирга айтиш мумкинки деформациялар ва юкланишлар бир бирига чизиқли, яъни тўғридан тўғри боғлиқ.

Юқорида айтилган гапларни инобатга олган холда ер полотносида ва асосида юкланишларни ҳисоблаш учун оддий чизиқли эластиклик назарияни ишлатиш мумкин.

Юқорида айтилган гапларни инобатга олган холда ер полотносида ва асосида юкланишларни ҳисоблаш учун оддий чизиқли эластиклик назарияни ишлатиш мумкин.

Мухандислик ҳисоб-китобларда одатда ер полотноси учун қурилма бўлгани сабабли, хар хил ясси масалалар кўрилади. Ер полотносига тушадиган хар қандай юкларни тўғри тўртбурчак ёки учбурчак шаклига келтириб ҳисобласак бўлади ва натижаларини йиғиндиси бизга керакли юкланишни беради.

Амалиётда қуйдаги холатлар кўп учрайди:

Тўғри тўртбурчакли юк учун қуйидаги формула билан юкланиш хисобланади:

  • Тўғри тўртбурчакли юк учун қуйидаги формула билан юкланиш хисобланади:
  • Учбурчакли яъни (б) чизма учун қуйидаги формула:

Ер полотносини ўзини оғирлигидан тушадиган юкланишни қуйидагича аниқланади:

  • Ер полотносини ўзини оғирлигидан тушадиган юкланишни қуйидагича аниқланади:
  • n – бу қатламлар сони

    - грунтлар заррачаларининг вазни


,

Назорат саволлари


1. Асосий майдончада қандай кучланишлар пайдо бўлади?
2. Асосий майдончадаги кучланишларнинг схемасини тушунтириб беринг.
3. Фектив устунлар хақида тушунча беринг.

Информацион-услубий таъминот

  • Rasulev A.F., Ovchinnikov A.N., Kuznetsov I.I. Temir yo’l izi. Darslik. Toshkent. ToshTYMI.2018.-184b.
  • Ашпиз Е.С., А.М. Никонов, А.И. Гасанов и др. Железнодорожный путь: Учебник/ ФГБОУ “Учебно-методический центр по образованию на железнодорожном транспорте”. -544 с. 2013 г.
  • Шахунянц Г.М. Железнодорожный путь. Учебник для студентов и аспирантов вузов железнодорожного транспорта. -3-е изд., перераб. и доп.- Москва: Транспорт, 1987. — 479 с.
  • Железнодорожный путь. (Учебник для ВУЗов 2 изд.). Яковлева Т.Г. 2001.

Download 0,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish