Energo-mexanika

Topshiriq jadvallari

Masala 1.1. Jadvalning dastlabki ma'lumotlariga ko'ra.1.1. aniqlash:

a) ma'lum P₂, P₃ va V₁ uchun V₂, m₃ oxirgi hajmi;

b) P₂, kPa ning oxirgi bosimi ma'lum V₁, V₂ va P₁.

Jadval 1.1.

№ вар-та	а)			б)
	р1, кПа	V1, м^3	р2, кПа		V2, м^3	р1, кПа	V1, м^3
1	200	20	400		70	40	20
2	250	30	600		80	50	40
3	300	40	100		90	60	55
4	400	50	800		100	70	60
5	500	60	50		50	80	100
6	600	70	120		40	90	75
7	700	80	1100		30	100	55
8	800	90	250		20	110	45
9	900	100	500		10	120	100
10	1000	110	450		100	130	10

Masala 1.2. Jadvalning dastlabki ma'lumotlariga ko'ra.1.2 aniqlash:

a) ma'lum P₂, T₁, P₂ bilan oxirgi harorat;

b) P₂ ning oxirgi bosimi ma'lum bo'lgan P₁, t₁, t₂.

Jadval 1.2

№ вар-та	а)			б)
	р1, кПа	t1, °C	р2, кПа	р1, кПа	t1, °C	t2, °C
1	200	8	400	40	18	42
2	300	10	600	50	20	46
3	400	12	700	60	32	50
4	500	14	800	70	24	54
5	600	16	900	80	26	58
6	500	18	300	90	28	62
7	400	20	250	100	30	66
8	300	22	200	110	32	70
9	200	24	100	120	34	72
10	100	26	50	130	36	76

Masala 1.3. Gazgoldere bosim p, kPa va t, °C haroratda, gaz V, m₃ hajmini egallaydi. Gaz massasini va gazning og'irligini hisoblang. Dastlabki ma'lumotlar jadvaldan olinadi.1.3.

Jadval 1.3.

№ вар-та	Газ	р, кПа	t, °C	V, м^3
1	Кислород	100	20	150
2	Азот	110	30	200
3	Метан	120	40	250
4	Сероводород	130	50	300
5	Водород	140	60	350
6	Углекислый газ	150	20	400
7	Воздух	160	30	450
8	Аммиак	170	40	500
9	Пропан	180	50	550
10	Гелий	190	60	600

Masala 1.4. Jadvalning dastlabki ma'lumotlariga ko'ra.1.4. aniqlash:

a) V₁, t₁ va t₂ ma'lum V₂, _m3 oxirgi hajmi;

b) ma'lum V₁, V₂ va t₁ ostida t₂, °C oxirgi harorat.

1.4 jadval

№ вар-та	а)			б)
	V1, м^3	t1, °C	t2, °C		V1, м^3	V2, м^3	t1, °C
1	20	18	42		20	70	8
2	30	20	46		40	80	10
3	40	32	50		55	90	12
4	50	24	54		60	100	14
5	60	26	58		100	50	16
6	70	28	62		75	40	18
7	80	30	66		55	30	20
8	90	32	70		45	20	22
9	100	34	72		100	10	24
10	110	36	76		10	100	26

Masala 1.5. m, kg massa miqdori bilan belgilangan va V, m₃ hajmini t aralashmasi haroratida egallagan gaz aralashmasi uchun K aniqlanishi kerak:

1) gaz doimiy aralashmasi;

2) aralashmaning bosimi;

3) aralashmaning tarkibiy qismlarining qisman bosimi.

Dastlabki ma'lumotlar jadvaldan olinadi.1.5.
Jadval 1.5.

№ var-t	m, кг	V, м^3	T, К	Gaz aralashmalarining hajmiy ulushlari
				N2	O2	CO2	H2O	H2
1	20	17	280	50	-	20	-	30
2	22	20	290	-	10	40	50	-
3	25	23	300	30	20	50	-	-
4	28	30	310	45	-	-	5	50
5	30	25	320	-	-	25	50	25
6	32	28	330	-	35	-	20	45
7	35	30	340	15	60	-	-	25
8	38	34	350	30	10	-	60	-
9	40	38	360	-	35	25	-	40
10	42	40	370	-	-	45	25	30

Amaliy ish № 2

TERMODINAMIK JARAYONLARNI HISOBLASH
1. Ishning maqsadi

Gaz va gaz aralashmalarining issiqlik sig'imini, gaz massasi orqali yoki normal sharoitga olib keladigan hajm orqali yetkazilgan yoki ajratilgan issiqlik miqdorini hisoblash bo'yicha amaliy ko'nikmalarga ega bo'lish.

2. Masala yechish uchun formulalar namunalari

Ishni bajarishdan oldin, ushbu bo'limlarni adabiy manbalarda diqqat bilan o'rganib chiqing.

Izoxorik, izobar va izotermik jarayondagi parametrlar o'rtasidagi munosabatlar Sharl, Gey-Lyussak va Boyl-Mariottning qonunlariga bo'ysunishiga e'tibor berish kerak.

Adiabat jarayonida uchta asosiy parametr o'zgaradi. Ularning o'zaro munosabatlari quyidagi tenglamalar bilan tavsiflanadi:

k-adiabataning ko'rsatkichi.

Politropik jarayonda Gazlarning asosiy parametrlari o'rtasidagi munosabatlaradiabat jarayonidagi munosabatlarga o'xshaydi

m-politropaning ko'rsatkichi.

Amaliy ishdagi holat parametrlariga qo'shimcha ravishda quyidagilar hisoblab chiqiladi: L, kJ/kg; q, kJ/kg jarayonining issiqligi va ichki energiya ΔU, kJ/kg o'zgarishi.

Jarayonlarni hisoblashning asosiy formulalari jadvalda keltirilgan.1.

Jadval 1

Jarayonni nomi	Parametrlar orasidagi munosabatlar	Bajargan ishi L	Issiqlik miqdori Q	Jarayon grafilari
				P - diagramma	TS - diagramma
I zoxorik jarayon  = const		L = 0	Q = U Q = cT
i zobarik jarayon P = const		L = PV	Q= cpT
Izotermik jarayon T = const	P11 = P22		Q=L
A diabatik jarayon P^k = const	P11^k = P22^k		Q = 0 Q= L+U

ΔU ning ichki energiyasini o'zgartirish termodinamikaning 1 qonunidan topish mumkin tegishli jarayonga nisbatan.

Masala yechish namunalari

Masala 1. V₁=20 m³ hajmli oltingugurt dioksidi (SO₂) P₁=3 kPa bosimdan P₂=300 kPa bosimgacha t=317 K doimiy haroratda siqildi.

Aniqlash: a) jarayonning boshida va oxirida holat parametrlari;

b) siqish uchun sarflangan ish;

v) jarayondagi issiqlik miqdori;

g) ichki energiyani o'zgartirish.

PV shartida jarayonni qurish.

Yechim: 1) gazning oxirgi hajmi izotermik jarayondagi parametrlar (T=const) o'rtasidagi nisbatdan topiladi)

m³.

2) gaz doimiysi SO2

J / (kg·K).

3) gaz massasi

kg.

4) siqish uchun sarflangan ish

5) jarayondagi issiqlik miqdori

Chunki jarayon izotermik, ichki energiya o'zgarishi ∆U = 0 va termodinamikaning birinchi qonunidan Q = L = -277077.4 J.

6) P₁, P₂, V₁ va V₂ ning ma'lum qiymatlariga ko'ra, biz pV diagrammasida o'lchov jarayonini quramiz.

Masala 2. V = 0,5 m³ hajmli ballonda kislorod (O₂) P₁=10 kPa bosim ostida va t₁=17 °C haroratda turibdi.

Aniqlash: 1) gazga qancha issiqlik beilganligini;

2) kislorod qanday haroratga qizdirildi;

3) gaz bajagan ish;

4) ichki energiyani o'zgartirish.

PV chartida jarayonni qurish.

Yechim: 1) izoxorik jarayonida gazning oxirgi harorati parametrlarning nisbati bilan belgilanadi

2) kislorod uchun gaz doimiysi

J / (kg·K).

3) kislorod massasi

kg.

4) kislorodning massa izoxorik issiqlik sig’imi t_cp=(t₁+t₂) )/2=(17+307)/2=162 °C jarayonining o'rtacha haroratida issiqlik qabul qilish jadvallari bilan aniqlanadi

=0,6915 kJ/(kg·K).

5) jarayonida issiqlik miqdori

kJ.
6) izoxorik jarayonida siqish ishi L=0, chunki xajm doimiy. Shuning uchun termodinamikaning birinchi qonuniga k o’ra kJ.

7) P₁, P₂, V ning ma'lum qiymatlariga ko'ra, biz pV diagrammasidagi o'lchov jarayonini quramiz.

Masala 3. Porshenli silindrda, doimiy bosim ostida 4 bar, havo t₁=500 ° C haroratda bo'ladi. jarayon oxirida harorat t₂=100 °C havo joylashgan silindrning hajmi, 200 l. Olingan issiqlik miqdorini, oxirgi hajmni, ichki energiya o'zgarishini va gazdan ustun bo'lgan siqishni ishini aniqlang.

Yechim:1) tizimsiz o'lchov birliklarini si tizimining birliklariga o'tkazamiz: p=4 bar=4·10⁵ Pa; V₁=200 l=0,2 m³.

2) izobarik jarayonda oxirgi hajm Gey-Lyussak qonuni bilan aniqlanadi:

m³.

3) havo uchun gaz doimiy

J / (kg·K).

4) havo massasi

kg.

5) havoning massa izobarik issiqlik sigimi t_cp=(t₁+t₂) /2=(100+500)/2=300 °C jarayonining o'rtacha haroratda issiqlik sig’imi jadvallari bilan aniqlanadi) bilan.

c_p=1,0191 kJ/(kg·K).

6) jarayondagi issiqlik miqdori

kJ.

7) siqish ishi

8) ichki energiyaning o'zgarishi termodinamikada birinchi qonunidan aniqlanadi

kJ.

Masala 4. m = 10 kg azot, uning parametrlari P₁ = 1,2 bar, t₁ = 30 °C, siqiladi va hajmi 2.5 marta kamayadi. Dastlabki va oxirgi parametrlarni, jarayondagi issiqlik miqdorini, ichki energiya ishini va o'zgarishini toping, agar siqilish yuzaga kelsa: a) adiabat k=1.4 ko'rsatkichiga ega adiabat tomonidan; b) politropa m=1.2 ko'rsatkichiga ega politropda. PV chartida siqishni jarayonlarini qurish.

Yechim: 1. adiabat jarayonini hisoblash.

1) Xalqaro birliklar tizimiga o'tkazamiz: p=1.2 bar =

1,2 * 105 Pa; T₁ = 30 + 273 = 303 K.

2) gaz doimiy azot

J / (kg·K).

3) dastlabki tovush davlat tenglamasi bilan aniqlanadi

m³.

4) oxirgi xajm

m³

5) oxirgi bosim

6) oxirgi harorat jarayonning oxiri 2 nuqtasi uchun davlat tenglamasidan aniqlanadi

.

7) Q=0 jarayonida issiqlik miqdori, chunki jarayon adiabatdir.

8) siqish ishi J

9) ichki energiyani termodinamikaning birinchi qonuniga ko’ra

II. Politropik jarayonni hisoblash.

PP.1-4 adiabat jarayonida bo'lgani kabi.

5) oxirgi bosim

6) oxirgi harorat jarayonning oxiri 2 nuqtasi uchun davlat tenglamasidan aniqlanadi

.

7) siqish ishi J

8) azotning massa izoxorik issiqlik sig’imi jarayonining o'rtacha xaroratida jadvalga muvofiq aniqlanadi) t_cp=(t₁+t₂)/2=(30+91)/2=61.5 °C.

kJ/(kg·K).

9) ichki energiyani o'zgartirish

kJ.

10) issiqlik miqdori termodinamikaning 1-chi z-nu tomonidan aniqlanadi

kJ.

11) holat parametrlarining hisoblangan qiymatlari bo'yicha PV diagrammasidagi jarayonlar quriladi.

3. Adabiyot

3.1. Б.П.Поршаков «Основы термодинамики и теплотехники», гл.3 §§1-

3.2. А.М.Литвин «Теоретические основы теплотехники», §§ 1.6-1.9.
4. Topshiriq

4.1. Hisob-kitoblar uchun ma'lumotlar (variantlar bo'yicha) jadvallardan olinadi 2.1-2.2.

4.2. 2.1-2.2 Masala shartlariga muvofiq quyidagilarni bajaring:

4.2.1. Gaz yoki gaz aralashmasining issiqlik sig’imini hisoblang;

4.2.2. Berilgan yoki ajratilgan issiqlik miqdorini aniqlang.
5. Hisobot talablari

5.1. Ish raqami, mavzu, maqsad.

5.2. Masala shartlarini yozing.

5.3. Hisob-kitoblar hisob-kitob formulalarini umumiy rasmda yozishni boshlaydi.

5.4. Birliklarni XBS tizimida yozing .
6. Ish texnologiyasi

6.1. Masalani variantingiz ma'lumotlariga muvofiq bajaring(qarang: jadvallar 2.1-2.2).

6.2. Nazorat savollariga yozma ravishda javob bering.
7. Nazorat savollari

7.1. Massaviy, hajmiy va molyar issiqlik sig’imi tushunchasi.

7.2. Ideal va real gazning issiqlik sig’imi qanday parametrlarga bog'liq?

7.3. Real va o'rtacha issiqlik quvvati tushunchasi. Ularning orasidagi farq nima?

7.4. O'rtacha issiqlik sig'imi jadvalidan 580 °C da uglerod oksidi (CO) ning issiqlik quvvati qanday aniqlanadi?

7.5. Aralashmaning massaviy va hajmiy issiqlik sig’imi qanday aniqlanadi?

Topshiriq jadvallari

Masala 2.1. m massali gaz uchun o'rtacha issiqlik quvvatini (jadvallar yordamida), quyidagi sharoitlarda berilgan va ajratilgan issiqlik miqdorini aniqlang:

a) bosim p va T₁ haroratiga ega bo'lgan gaz T₂ haroratiga doimiy bosim ostida isitiladi;

b) V va T₂ haroratli gaz doimiy hajmda T₁ haroratiga qadar sovutiladi.

Dastlabki ma'lumotlar jadvaldan olinadi.2.1. Issiqlik hajmini aniqlash uchun P2-1 jadvalidan foydalaning.

Jadval 2.1.

№ вар-та	Газ	m, кг	а)			б)
			Р, бар	Т1, К	Т2, К	V, м^3	Т1, К	Т2, К
1	СО	7,9	0,5	275	395	0,1	275	395
2	СО2	2,8	0,55	280	400	0,15	280	400
3	havo	10,4	0,6	285	405	0,2	285	405
4	Н2	3,6	0,65	290	410	0,25	290	410
5	Н2О (suv bug’i)	5,4	0,7	295	415	0,3	295	415
6	SO2	4,8	0,75	300	420	0,35	300	420
7	N2	1,2	0,8	305	425	0,4	305	425
8	СО2	6,3	0,85	310	430	0,45	310	430
9	havo	8,2	0,9	315	435	0,5	315	435
10	O2	9,5	0,95	320	440	0,55	320	440

Masala 2.2. Tabiiy (o'tuvchi) gaz-bu tarkibiy qismlarning volumetrik qismlari bilan belgilangan va v, m3 hajmini egallagan gaz aralashmasi. Gaz T1 haroratidan t2 haroratgacha bo'lgan doimiy bosim ostida isitiladi (sovutiladi).

Aniqlang: gazning doimiy aralashmasi, aralashmaning issiqlik quvvati, berilgan yoki ajratilgan issiqlik miqdori.

Muammoni hal qilish uchun dastlabki ma'lumotlar jadvaldan olinadi.2.2. Gazning miqdori jadvalda ko'rsatilgan.P4.

Jadval 2.2.

№ вар-та	Yoqilg’I turi	Konlari	V, м^3	t1, ºС	t2, ºС
1	Tabiiy gaz	Северо-Ставропольское	800	5	62
2	Aralashmali gaz	Туймазинское	1000	65	14
3	Tabiiy gaz	Березовское	1200	10	88
4	Aralashmali gaz	Ромашкинское	1600	-2	37
5	Tabiiy gaz	Уренгойское	1800	86	19
6	Aralashmali gaz	Пермское	2000	13	70
7	Tabiiy gaz	Медвежье	2200	25	93
8	Aralashmali gaz	Бавлинское	2500	0	45
9	Tabiiy gaz	Оренбургское	1500	74	22
10	Aralashmali gaz	Узеньское	900	-10	50

Masala 3.1. P₃= 1 kPa dan P₂, kPa gacha bo'lgan V m³ gazini izotermik tarzda siqib chiqaradi. Gaz harorati t, ° C

Hisoblash: 1) jarayonning boshida va oxirida gaz parametrlari;

2) siqishni uchun sarflangan ish;

3) siqilish paytida chiqarilgan issiqlik miqdori.

4) PV shartida jarayonni qurish.

Dastlabki ma'lumotlar jadvaldan olinadi. 3.1.

Jadval 3.1.

№ вар-та	Газ	р2, кПа	t, °С	V, м^3
1	Havo	100	20	150
2	Vodorod	110	30	200
3	Kislorod	120	40	250
4	Amiak	130	50	300
5	Azot	140	60	350
6	Uglerod oksidi	150	50	400
7	Metan	160	40	450
8	Butan	170	30	500
9	Propan	180	20	550
10	Vodorod sulfidi	190	10	600

Masala 3.2. V otoklavda P₁ kPa va t₁ ° C bosim ostida gaz mavjud. qizdirilganda (V=const) otoklav bosimi P₂ kPa ga ko'tarildi.

Aniqlash: 1) avtoklavda gazga qancha issiqlik xabar qilingan?;

2) gaz qanday haroratda isitiladi.

3) PV shartida jarayonni yaratish.

Dastlabki ma'lumotlar jadvaldan olinadi. 3.2.

Jadval 3.2.

№ variant	gaz	V, м^3	р1, кПа	t1, °С	р2, кПа
1	H2S	0,06	20	10	120
2	NH3	0,05	25	15	130
3	CO	0,04	30	25	140
4	CO2	0,03	35	30	155
5	He	0,02	40	40	115
6	Ne	0,04	45	50	135
7	CH4	0,06	50	60	165
8	C2H2	0,08	55	70	205
9	C3H8	0,05	60	80	190
10	N2	0,1	65	30	180

Masala 3.3. P₁, at boshlang'ich bosimi va T₁, ° C boshlang'ich harorati bo'lgan gaz, V₁, m³ ning boshlang'ich hajmidan n marta doimiy bosim ostida kengayadi.

1) aniqlash:

- oxirgi gaz parametrlari;

- L kengaytirish uchun sarflangan ish;

- Q jarayonida ishtirok etadigan issiqlik;

- ΔU ichki energiyani o'zgartirish.

2) pV grafik jarayonini yaratish.

Dastlabki ma'lumotlar jadvaldan olinadi. 3.3.

Jadval 3.3

№ вар-та	Газ	V1, м^3	n	р1, ат	t1, °С
1	Havo	0,1	2	20	48
2	Argon	0,12	1,5	22	24
3	Butan	0,14	1,7	24	39
4	Propan	0,16	3,0	35	54
5	Vodorod sulfidi	0,2	3,5	31	18
6	Uglerod oksidi	0,23	2,2	28	26
7	Ammiak	0,26	2,4	42	35
8	Azot	0,32	2,6	56	44
9	Vodorod	0,41	1,8	33	60
10	Kislorod	0,58	4,0	10	74

Masala 3.4. m, kg massa gazining boshlang'ich bosimi P₁, ATM va boshlang'ich harorat T₁, K siqiladi va gaz miqdori 2 marta kamayadi.

Aniqlash:

1) gazning dastlabki va oxirgi parametrlari;

2) jarayonida issiqlik miqdori;

3) agar siqilish yuzaga kelsa, mukammal ish va ichki energiya o'zgarishi

A) adiabat C da adiabat k=1.4 ko'rsatkichi;

B) politropaning m=1.2 ko'rsatkichi bilan politropda.

4) PV diagrammasidagi jarayonlarni tasvirlash.

Dastlabki ma'lumotlar jadvaldan olinadi. 3.4.

Jadval 3.4

№ вар-та	Газ	m, кг	р1, атм	Т1, К
1	Vozdux	2,5	0,5	288
2	Azot	5,0	0,8	302
3	Водород	3,6	1,1	290
4	Углекислый газ	4,1	0,3	314
5	Сероводород	1,8	0,4	295
6	Метан	2,7	0,6	306
7	Аргон	3,3	1,0	284
8	Гелий	5,6	0,2	310
9	Оксид углерода	1,5	0,7	325
10	Аммиак	7,4	0,9	300

Amaliy ish № 3
ICHKI YONISH DVIGATELINING (IYD) SIKLLARINI HISOBLASH
1. Ishning maqsadi

Porshenli IYD sikllarini hisoblashning amaliy ko'nikmalarini olish.

2. Masala yechish uchun formulalar namunalari

Ishni bajarishdan oldin, ushbu bo'limlarni adabiyotlarni diqqat bilan o'rganib chiqing.

Ishni bajarishda gaz qonunlari, termodinamik jarayonlarning tenglamalari qo'llaniladi. Bundan tashqari, ushbu shart sikl turini tavsiflovchi koeffitsientlarni belgilaydi:

- siqilish darajasi; - oldindan kengayish darajasi; - bosimning oshishi darajasi.

IYD tsiklini hisoblashda , Trinkler davrida, Trinkler davrida, Otto siklini, –siklini dizel aylanish jarayonini yodda tutish kerak.

Siklning samaradorligi berilgan va ajratilgan issiqlik miqdorini hisobga olgan holda aniqlanadi, ularning qiymatlari mutlaq qiymat bilan olinadi:

Masala yechish namunalari

Dizel sikli.

IYD siklini hisoblang: siklning xarakterli nuqtalarida parametrlarni aniqlang, berilgan va ajratilgan issiqlik miqdorini va tsiklning samaradorligini hisoblang, PV diagrammasida pastadir yarating. Dastlabki ma'lumotlar: р₁=1,1 MPа; Т₁=315 К; λ=1; ε=14; ρ=1,6. Ishchi jismi-havo, massasi 1 кg.

Yechim: 1. Havoning gaz doimiysini aniqlang

2. Umumiy issiqlik sig’imini aniqlang:

Bu yerda

Bunda

3. Adiabataning ko'rsatkichini aniqlang

4. 1 nuqtasida parametrlarni hisoblash

, shuning uchun

5. Biz 2 nuqtasida parametrlarni hisoblaymiz, shuning uchun biz 1-2 liniyasi adiabat ekanligini hisobga olamiz ; shuning uchun

Adiabat jarayonida T va v o'rtasidagi munosabatni qo'llang

Aniqlash ;

2 nuqtasi uchun gaz holatining tenglamasidan foydalanib, quyidagilarni aniqlaymiz

6. 3 nuqtasida parametrlarni hisoblang. 2-3 liniyasi izobar, shuning uchun

Ushbu jarayon bo'yicha koeffitsient qo'llaniladi-oldindan kengayish darajasi; biz topamiz

Harorat 3 nuqtasida gaz holati tenglamasi yordamida aniqlanadi

;

7. 4 nuqtasida parametrlarni hisoblang. 3-4 liniyasi-adiabat

4-1 liniyasi izobar, shuning uchun

Aniqlash ;

8. Berilgan va ajratilgan issiqlik miqdorini aniqlang

- berilgan issiqlik

- ajratilgan issiqlik

9. Ushbu tsikl uchun samaradorlik koeffitsientini aniqlang

10. Qurilish -diagramma

Trinkler sikli.

IYD siklini hisoblang: siklning xarakterli nuqtalarida parametrlarni aniqlang, berilgan va ajratilgan issiqlik miqdorini va siklning samaradorligini hisoblang, PV diagrammasini quring. Dastlabki ma'lumotlar: P1=1 MPa; T1=315 k; l=2,2; e=14; r=1.9. Ishchi jismi-havo, massa 1 kg.

Yechim:

1.Gaz doimiy aniqlash.

R =

1 nuqta

P₁V₁=RT₁

V₁ =

Nuqta 2 (chiziq 1-2-adiyabat jarayoni)

T₁V₁^{k - 1} = T₂V₂^k-1

K = ; ;

.

K=

e= ; V2 = =

T₂ = T₁ ( ) ^k-1= 315( )^1,3-1 =709,8 uchun

P₂V₂=RT₂

P₂ =

3 nuqta (2-3 liniyasi-izoxorik jarayoni)
V₂ =V₃ = 0,006

λ = ; P₃ =λP₂ =2,2 ∙ 33,9 =74,58 МПа

T₃ =

Nuqta 4 (chiziq 3-4-izobarik jarayoni)

;

P₃=P₄=74,58Мпа

5 nuqta (4-5 liniyasi-adiabatik kengayishi)

T₄V₄^k-1 = T₅V₅^k-1

Chunki chiziq 5-1-isochoric issiqlik olib tashlash, keyin

P₅V₅=RT₅

Berilgan issiqlik

Ajratilgan issiqlik

Samaradorlikni aniqlash

PV diagrammasida hisoblangan parametr qiymatlari bo'yicha tsikl quriladi.

Otto sikli.

Otto tsiklini hisoblang: xarakterli nuqtalarda parametrlarni aniqlang, yig'ilgan va ajratilgan issiqlik miqdorini aniqlang, tsiklning samaradorligini hisoblang va b - diagrammasini tuzing.

Berilgan: P₁=1,1 MPa; T₁=315 k; m=1 kg; gaz-havo; ε=8; λ=2,4..

Aniqlash: v₁, p₂, v₂, T₂, p₃, v₃, T₃, p₄, v₄, T₄, q₁, q₂, η_t;; PV shartida sikli jarayonini qurish.

Yechim:

1. Gazning doimiy havosini aniqlang

2. Ommaviy issiqlik hajmini aniqlang:

qachon

qachon

3. Adiabataning ko'rsatkichini aniqlang

4. 1 nuqtasida parametrlarni hisoblash

, shuning uchun

5. Biz 2 nuqtasida parametrlarni hisoblaymiz, shuning uchun biz 1-2 liniyasi adiabat ekanligini hisobga olamiz; shuning uchun

Adiabat jarayonida va o'rtasidagi munosabatni qo'llang

Aniqlash ;

2 nuqtasi uchun gaz holatining tenglamasidan foydalanib, quyidagilarni aniqlaymiz

6. Parametrlarni 3 nuqtasida 2-3 – izoxor chizig'ida hisoblang, shuning uchun

Ushbu jarayon uchun koeffitsient qo'llaniladi-bosimning oshishi darajasi ; topamiz

Harorat 3 nuqtasida gaz holati tenglamasi yordamida aniqlanadi

;

7. 4 nuqtasida parametrlarni 3-4 – adiyabat yo'nalishida hisoblang 4-1 liniyasi izochora, shuning uchun

Aniqlash ;

8. Berilgan va ajratilgan issiqlik miqdorini aniqlang

- berilgan issiqlik

- ajratilgan issiqlik

9. Ushbu sikl uchun samaradorlik koeffitsientini aniqlang

10. Qurilish -diagramma

; ;

; ;

3. Adabiyot

3.1. O'tish: saytda harakatlanish, qidiruv

3.2. A. M. Litvin "issiqlik texnologiyasining nazariy asoslari", § 4.1
4. Topshiriq

4.1. Hisob-kitoblar uchun ma'lumotlar (variantlar bo'yicha) jadvaldan olinadi 4.1.

4.2. Vazifa sharti bilan quyidagilarni bajaring:

4.2.1. PV diagrammasida berilgan tsiklni sxematik tarzda (o'lchamsiz) ko'rsatish;

4.2.2. Tsiklning xarakterli nuqtalarida davlat parametrlarini aniqlang;

4.2.3. Berilgan va ajratilgan issiqlik miqdorini aniqlang;

4.2.4. Tsiklning termal samaradorligini hisoblang.

4.2.5. PV diagrammasida hisoblangan ma'lumotlar (miqyosda) belgilangan tsiklni yaratish.

5. Hisobot talablari

5.1. Ish raqami, mavzu, maqsad.

5.2. Ishning holatini yozing.

5.3. Hisob-kitoblar hisob-kitob formulalarini umumiy rasmda yozishni boshlaydi.

5.4. Si tizimida ko'rsatilgan miqdorlarning o'lchamlari.

5.5. Kerakli sxemalar, grafikalar va chizmalar chizilgan aksessuarlardan foydalangan holda qalam bilan amalga oshiriladi.

6. Ish texnologiyasi

6.1. Vazifani variantingiz ma'lumotlariga muvofiq bajaring (jadvalga qarang).4.1).

6.2. Nazorar savollariga javob berish (yozma ravishda).
7. Nazorat savollari

7.1. Otto siklini va dizel aylanishi nima?

7.2. Nima uchun Carnot aylanishi haqiqiy dvigatellarda amalga oshirilmaydi?

7.3. Siqilish darajasi tsiklning termal samaradorligiga qanday ta'sir qiladi?

7.4. Otto tsiklining samaradorligini qanday oshirish mumkin?

7.5. Nima uchun Otto tsiklining bir xil boshlang'ich samaradorligi parametrlari dizel aylanish jarayonining samaradorligidan kattaroqdir?

Topshiriq

Ichki yonuv dvigatelining aylanishini hisoblash.

Buning uchun quyidagilarni aniqlang:

a) siklning xarakterli nuqtalarida parametrlar;

b) berilgan va ajratilgan issiqlik miqdori;

C) siklning samaradorligi.

Hisoblangan parametrlarga ko'ra, PV diagrammasidagi o'lchov tsiklini yaratish.

1 kg massa ishchi tanasi havo xususiyatlariga ega. Dastlabki ma'lumotlar jadvaldan olinadi.4.1.

Jadval 4.1

№ вар-та	р1, бар	Т1, К	ε	ρ	λ
1	8,0	280	7,0	1,6	1,0
2	8,5	285	8,0	1,0	2,3
3	9,0	290	7,5	1,8	1,8
4	9,5	295	6,4	2,0	1,0
5	10,0	300	10,2	2,2	2,4
6	10,5	305	12,0	1,0	1,5
7	11,0	310	14,0	1,7	1,6
8	11,5	315	9,4	1,5	1,0
9	12,0	288	11,0	1,0	2,0
10	12,5	304	13,0	2,6	2,1