«endokrin tizimi anatomiyasi» (O'quv-uslubiy qo'llanma 1- kurs talabalari uchun) Toshkent– 2021

Me’da osti bezining endokrin qismi

Me’da osti bezining endokrin qismi (pars endocrinica pancreatis) epiteliy hujayralari tashkil topgan pankreatik (langergans) orolchalaridan (inculae pancreaticae) iborat (Rasm.7). Ular bezni ekzokrin qismidan biriktiruvchi to’qimali qatlamlar vositasida ajralgan. Orolchalar bezning hamma qismida bo’lsada, dum qismida ko’p. Bu orolchalarning soni bir millionga yaqin, kattaligi 0,I-0,3 mm bo’lib, umumiy massasi bez og’irligini 1-2% tashkil qiladi. Pankreatik orolchalar va hujayralardan iborat. -hujayralar insulin gormoni ishlab chiqaradi. Uning ta’sirida qonda qand moddasi kamayib jigar va mushaklarda glikogen holida to’planadi. U glyukozadan yog’ hosil bo’lishini kuchaytirib, yog’ning parchalanishini sekinlatadi. Insulin oqsil hosil bo’lishini faolashtiradi. Insulin yetishmovchiligi qandli diabet kasalligiga olib keladi. Hujayralar glyukagon gormonu ishlab chiqaradi. Glyukagon gormoni ta’sirida jigarda glikogen glyukozaga parchalanadi. Uning miqdorini ko’payishi qonda qand miqdorini oshishiga, giperglikemiyaga olib keladi. Undan tashqari glyukagon yog’ni yog’ to’qimasiga parchalanishini kuchaytiradi.