Эмиль золя Х. Амал



Download 16,16 Mb.
Pdf ko'rish
bet48/129
Sana17.07.2022
Hajmi16,16 Mb.
#816123
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   129
Bog'liq
EMIL ZOLYA - Hamal

х,еч
нарсадан к;урк,май- 
диган уртоцлари билан ишни давом эттираверарди.
189


Улар руда гази ичида ишлашар, х;атто к;овоцлари огир- 
лашиб, кузлари олдини ургимчак тури тутиб олаётга- 
нини х,ам сезишмасди. Фак,ат ах,ён-ах,ёнда, лампанинг 
алангаси ж удаям ок,ариб ёки зангори тусга кирганида- 
гина газ борлиги эсларига тушиб цоларди. Кум ир к;а- 
зувчилардан битта-яримтаси цулогини кумир цатлами- 
га тутиб, х,ар бир ёриц ичида х,аво пуфакчаларидек 
бицирлаётган газнинг заиф шовк,инига к;улоц соларди. 
Бундан тапщари доимо упирилиб туш иш хавфи бор 
эди; ёмон, э^афсаласизлик билан к,уйилган тиргаклар 
борлигига царамай, ювилган тупрок; чука бошлаганди.
Уш а куни Маэ тиргакларни уч марта тугрилаб цуй- * 
ди. Соат туртга яцинлашиб, ишчилар кетишга тайёр- 
ланишарди. Этьен ёнбошлаганича сунгги кумир була- 
гини уриб, агдарган х,ам эдики, узовдан келган гум- 
бурлаш бутун ш ахтани ларзага солди.

Нима б у ? — к,ичк,ирди у чукични улок,тириб, цу- 
лоц соларкан.
Унга худди орк,асидаги бутун йулак упирилиб туш - 
гандек булди.
Лекин Маэ унгир нишаблигидан сиргалиб тущ ар- 
кан:
— Упирилди... Тез! Тез к,оч!— дея бак,ирарди.
дам м а уртоцларидан хавотирланиб, ясонх,олатда 
пастга отилди. Х^аммаёк; ж имжит. Уларнинг цуллари- 
даги лампочка лар ликилларди; худди эмаклагудек б^- 
либ энгашиб, йулаклардан олдинма-кетин к,очишарди: 
цочиб боришар экан, циск.а-к.иск.а: «Цаер упирилди? 
Балки унгирлардадир?»— «Иуц, паст да! й ул ак л ар д ан
бирида булиши керак!» дейишарди. Кумир к,азувчилар 
ш ахта цудуги олдига келишлари билан майиб булиш- 
ларига х;ам эътибор бермай, бир-бирларининг устлари- 
га узларини отиб, тушиб кета бошладилар.
Кечаги калтакдан бадани моматалоц булиб кетган 
Ж анлен шу куни ш ахтадан к;оч|лади. У ялангоёк; бу­
либ, вентиляция эщикларини ёпиб, уз поезди кетидан 
лукиллаб борарди. Баъзи вак,тларда бола штейгер к у ­
риб цолишидан х,ам цурк;май сунгги вагонеткага чи^иб 
оларди: бундай к,илиш к,аттиц тацицланган эди — ва­
гонеткага чивдан кишининг ухл аб к,олишидан к;урци- 
шарди. Царшидан келаётган вагонеткаларни утказво- 
риш учун поезд тухтаганида, у лип этиб олдиига
190


утди-да, отни бошцариб бораётган Бебернинг ёнига бор- 
ди. Бу Жанленнинг энг севимли эрмаги эди. Малласоч, 
шалпанг цулоц, маймунникига ухш аган тумш уги ориц- 
цина, кук кузлари цоронгида ялтиллаб турган бола 
лампочкасиз писиб келиб, уртогини цаттиц чимчиб 
оларди-да, хдр хил булмагур цалтис х,азиллар цилар- 
ди. Кузи ж уда эрта очилган бу ш умтака чала бола- 
ларга хос аллацандай топцир, тегирмонга туш са бутун 
чицадиган ибтидоий бир махлуцца ухш ар эди.
Туш ликдан кейин Мук бобо болаларнинг олдига 
Уктам лацабли отни етаклаб келди, чунки энди ишлаш 
бу отнинг гали эди. От эх,тиёт йулда туриб олиб хи- 
риллай бошлади. Ж анлен Бебер ёнига югуриб келиб, 
ундан суради:
— Бу цари цирчангига нима булди? Нега тухтаб 
цолди?.. Бунацада оёгимии синдиради-ку.
Бебер жавоб бера олмади, жиловни цаттицроц торт- 
ди холос, чунки царши томондан поезд келаётганини 
сезган от сергакланиб цолганди. От узоцдаи Цувур 
лацабли дугонаси яцинлашиб келаётганини пайцаган- 
ди: Уктам бу отни ш ахтага туширишган биринчи кун- 
даноц ёцтириб, у билан иноцлашиб цолганди. Бу иноц- 
лик ёш дустига цобиллик ва сабр-цаноатдан сабоц 
бериб, уни овутишни истаётган кекса донишманднинг 
сидцидилдан ачинишини эслатарди. Далигача куникиб 
кетмаган, доимо цуёшыи цумсайвериб, шабкур булиб 
цолган Ц увур бо!пини цуйи солганича вагонеткаларни 
лоцайдлик билан тортиб бораверар эди. Ш унинг учун 
хдм х,ар сафар Уктам уни курганида бошини чузиб 
пишцирар, эркалатмоцчи ва далда бермоцчи б^лаёт- 
гандск яларди.
— Вой цургурлар-ей!— сукиниб деди Бебер.— Бу- 
ларни царанглар-а, бир-бирларини ялаб-юлцишяпти-я!
1
^увур утиб кетгандан кейин Бебер деди:
— Оббо цари цирчанги-ей, хуб цилицларинг бор-да!. 
Бирон нохушликни — тош ёки урани сездими доимо 
тухтайди: босиб цолмасин, деб эх,тиётини цилади... 
Б угун эшшс орцасида нима бор экан, билмадим. Эшик- 
ни оёги билан итаради-ю, узи жойидан жилмайди... 
Сеп бирон парса сезмадингми?
— И уц,— жавоб берди Ж анлен.— Лекин у ерда сув 
тиззага чицади.
Поезд яна цузгалди. Уктам сал юриб, боши билан
191


вентиляция дарчаснии очди-да, яна тацца тухтаб, б у­
тун танасини силкитиб кишнади. Ницоят у бор кучи 
билан елиб кетди.
Эшикни ёпаётган Ж анлен орцада цолди. У эгилиб, 
у з и
тушиб кетган балчицца царади, кейин лампочкани 
кутариб цараган эди, силциб чиццан сув таъсирида 
тиргаклар ж уда цийшайиб кетганини курди. Ш у пайт 
Бсрлок деган бир кончи (уни Шико х,ам дейишади) 
келиб цолди. У хотипининг ой-куни яцинлашиб цолга- 
нидан хавотирланиб, шошилиб уйига кетаётган эди. 
У цам тухтаб, тирговичларии синчиклаб куздан кечи- 
ра бошлади. Цуццисдан, бола поезд кетидан энди югу- 
раман, деб турган пайтда да^шатли цасир-цусур овози 
эшитилди-ю, иккови — ишчи цам, бола х,ам кучки ос­
тида цолди.
Огир жимлпк чукди. К учки цавони шу цадар лар- 
зага солган эдики, йулакии огир чанг босиб кетди. 
Дар томондан, энг олис участкалардан кузлари цеч 
нимани курмаётган кумир цазувчилар цаллослаб чо­
пиб келишарди. Ц^лларидаги лампочкалар лип-лип 
уйнаб, бу курсичцон инининг энг чуцур ж ойларида 
югуриб бораётган кишиларци зурга ёритарди. Упирил- 
ган ерга биринчи б^либ келган ишчилар уртоцларини 
ёрдамга чацириб, цичцира бошладилар. Унгирнинг на- 
риги, чуцур томонидаги ишчилар уша ёцд£ цолиб ке­
тишди, босиб туш ган тупроц у ёцца утиш йулини ту- 
сиб цуйганди. Ш у ондаёц ун метрча жойнинг шифти 
ёрилгани аницлайди. Ш икает унча катта эмасди. Бир- 
дан х;амманинг юраги муз булиб кетди: кучки остидан 
жон бераётган кишининг хириллаш и эшитилди.
Бебер поездини таш лаб югураркан:
— У ерда Ж анлен бор! Ж анлен бор!-— дея баци- 
рарди.
Ш у чоц ён йулакдан Маэ югуриб чикди, унинг ёни­
да Захария билан Этьен цам бор эди. Тутациб кетган 
Маэ огзига келганини цайтармай сукинарди:
— Э^, жин ургур! Ж ин ургур! Жин ургур!
Елиб келишган Катрина, Лидия ва М укетта умумий 
саросималик ва цоронгиликда цурциб кетиб додлашар- 
ди. Уларни юпатмоцчи булишарди, лекин улар, бутун- 
лай ацлдан озиб, х,ар инграш овози эшитилганда яна 
цаттицроц йиглардилар.
192


Ш тейгер Ришомм чопиб келди. У ш ахтада инженер 
Негрель з^ам, Дансарт х;ам йУцлигини билиб фигони 
ошди. У каттакон тошга к,улогини тутиб, эшитди: йук,, 
бу инграш боланйки эмас, у ерда, шубх,асиз, катта 
одам бор. Маэ «Жанлен»! деб бациришини к,уймасди. 
Ж авобан бирон овоз эшитилмасди. Афтидан, бола куч­
ки остида к,олиб улган булса керак.
Лекин бир маромдаги инграш тинмасди. Улаётган 
ккшини гапга солиб курмоцчи булишди, отини сураш- 
ди. Хириллаш дан бошк,а жавоб эшитилмади.
— Тез булинглар!— деб к,истади к>;милиб цолган- 
ларни к,азиб чик;аришни буюрган Ришомм.— Кейин гап- 
лашасизлар.
Кумирчилар икки кдрама-царши томондан чукич 
ва белкураклар билан кавлашиб, кучкини тозалай 
бошлашди. Ш аваль чурк; этмай Маэ ва Этьен билан 
бирга ишларди: Захария булса тупрок,ни тортаётган- 
ларга yi-Ги к,ил, буни к;ил, деб турарди. Иш тугайдиган 
вак,т булган, х,еч ким х,али х,еч нима емаганди: уртоц- 
лари улай деб тургани учун кумирчилар уйга кетиш- 
ни уйлаш масди х,ам. З^еч ким ишдан цайтмаётганини 
куриб, посёлкадагилар хавотир олишлари мумкин эди. 
Посёлкага хотинларни юбормоцчи булишди. Бирок; К ат­
рина х,ам, М укетта з^ам, х,атто Лидия х;ам х;амма нар- 
сани билиб олмагунча бормаймиз, деб туриб олишди. 
Бунда и ташк;ари улар тозалаш ишларига ёрдам ла- 
шишди. Ш унда Левакка юцорига кутарилиб, упирилиш 
булганини, сал-пал шикает курилганини, аммо тузати- 
лаётганини айт, деб топширишди. Соат туртга ящин- 
лашиб цолди, ишчилар эса салкам бир соат ичида к,а- 
рийб бир кунлик ишни цилиб цуйишди; х,исобларга 
кура, агар пешток; яна чукмаган булса, тупрок;нинг 
ярми олинган эди. Маэ жонини жабборга бериб ишлар, 
жазапаси тутиб, тупроц отар, биров урнингга мен иш- 
лай, деса, жах,л билан к;ул силтар эди.
— Э^тиёт булинглар!— деди нихоят Риш омм.—
Яцинлашяпмиз. У ларга тегиб кетманглар ишцилиб.
Э^ацицатан з^ам хириллаш тобора аник; эшитила 
бошлади: бу ишловчилар анчадан бери эшитаётган 
уша узлуксиз хириллаш эди. Энди бу овоз нак; чукич- 
лар остидаи келаётгандек эди. Бирдан овоз жим булиб
К.ОЛДИ.
Х,амма титраб-ца^шаб, бу зимистон ичида улимнинг
13 — 14G0
193


совуц нафасини тую б, чурц этмай бир-бирига царашди. 
Цора терга ботган кумирчилар сунгги кучларини туп- 
лаб, цазишда давом этардилар. Них;оят оёц куринди: 
шунда улар тупроцни цуллари билан тортиб, кумилиб 
цолган кишининг гавдасини секин-аста чицариб олди- 
лар. Бошига шикает етмабди. Лампочка унинг юзини 
ёритганда, х,амма бирдан: «Шико», деб юборди. У х,али 
иссиццина эди. К учки умуртцасини синдирибди.

Ураб-чирмаб, вагонеткага цуйинглар, — буюр- 
ди штейгер,— цанй энди кичкинтойни цидирамиз. Тез- 
роц!
Маэ сунгги бор чукич уриб, тупроцни нариги то- 
мондан цазиб келаётганлар билан алоца цилса була- 
>чдиган тешик очди. У лар: Ж анленни бе*уш топдик, 
* оёцлари синган булса х,ам, *ал и тирик, деб бацириш- 
ди. Отаси болани кутариб олиб кетди. У тишларини 
гижирлатиб, лаънатлар ёгдиришда давом этарди. К а т­
рина ва бошца хотинлар яна дод-фарёдни бошлашди.
Болани тезда жунатиш тадоригини куришди. Бебер 
Уктамни етаклаб олиб келди, отни иккита вагонеткага 
цушишди: биринчисига Ш иконинг жасадини цуйишди, 
уни Этьен уш лаб кетди, иккинчисига Ж анленни тизза- 
сига олиб олган Маэ утирди. Бола х,ушига келмади, 
вентиляция эшигидан юлциб олинган бир парча ж ун 
матони унинг устига ташлаб цуйишди. И улга туш иш ­
ди* Х,ар бир вагонеткадаги лампочка цизил юлдузга 
Ухшаб ёниб турарди. Вагонеткалар кетидан худди соя- 
лар тизмасига ухш аб эллик чогли кумир цазувчи би- 
рин-кетин борарди. Улар них,оятда чарчаш ганини энди 
сезишди, оёцларини зурга босишар, худди улат теккан 
подадек гамгин ва маъюс з^олда лойда сирганиб, ка- 
ловланиб боришарди. Ц абулхонага етиш учун ярим 
соатча юришди. Одамлар цоронгиликда секин борар- 
дилар, цингир-цийшиц йулаклару утиш жойларининг 
охири йуцдек туюларди.
Биринчи булиб цабулхонага келган Ришомм юцори 
•га кутарадиган битта каж авани буш цолдиришни буюр- 
ди. Пьеррон ш у ондаёц иккала вагонеткани унга орт- 
ди. Биттасига дабдала булган углини кутариб олган 
Маэ утирди, иккинчисига эса Ш иконинг ж асади туш иб 
кетмасин, деб Этьен жойлашди. Ишчилар ку.тарма ма- 
шинанинг бошца цаватларига чициб олишлари билан
194


каж ава кутарила бошлади. Кутарилиш икки минут 
давом этди. Трубалардан совук; ёмгир цуярди: ишчи­
лар яна ёруг оламни куриш мак,садида з^адеб юцорига 
царардилар.
Хайриятки, доктор Вандерхагенга юборилган шо- 
гирд бола уни уйидан тоииб, бошлаб келди. Ж анлен 
билан ^ликни к,ишин-ёзин каминдан ут аримайдиган 
назоратчилар хонасига олиб киришди. Бу ерда оёцлар- 
ни ювиш учун иссик; сувли челаклар тайёр турарди. 
Уйнинг тош полига иккита матрац туш алган булиб, 
унга ишчи билан болани ётцкзишди. Хонага фак,ат 
Маэ билан Этьен кирди. Цолганлар эса, юккашлар, 
кумир кдзувчилар, з;ар томондан чопиб тселишган шо- 
гирдлар эшик олдида уймалашиб, шивир-шивир цилиб 
туришарди.
Доктор Шшсога бир кдради-да, гулдираб деди:
— Буписи тайёр!.. Уни юваверсаларинг х,ам булади.
Икки назоратчи улккни ечинтириб, кумирдан цо-
райиб, тердан кир булиб кетган ж асадни булут билан 
юва бошладилар.
— Боши ш икастланмапти,— яна гапга тушди Ж ан­
лен ётган матрац ёнига чуккалаган доктор.— К украги 
х,ам... Даммадан куп оёцлари ёмон бупти.
Узи болани ечинтирди, бошидаги чепчигини олди, 
энагалардек эпчиллик билан курткасини, шимини ва 
к^йлагини ечди. Боланинг х;ашаротга ухш аш кичик, 
озгин, ялангоч вуж уди цонталаш, чак,а булиб кетган- 
ди. Цоп-к,ора гард ва лойдан кир булиб кетган бола­
нинг танасида х,еч нимани куриб булмасди, уни э^ам 
ювинтиришга тугри келди. Б ул ут теккан сари Ж анлен 
янада орицлаб кетаётгандек буларди: цонсиз, оппоц 
баданидан суяклари чик,иб кетаётгандек эди. Бахтсиз 
одамлар авлодининг бу сунгги фарзандига, бу ночор, 
гариб, кучкида майиб булиб, азоб чекаётган мургак 
вуж удга кдраш огир эди. Болани ювинтиришганда, 
сонлари лат егани маълум б^лди — цонсиз терисининг 
икки жойида цизил 

Download 16,16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   129




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish