Эмиль золя Х. Амал



Download 16,16 Mb.
Pdf ko'rish
bet56/129
Sana17.07.2022
Hajmi16,16 Mb.
#816123
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   129
Bog'liq
EMIL ZOLYA - Hamal

16— 14G0
211


Х,окимлару хуж айинлар бу хотиннинг кузига жан- 
дармлар булиб куринарди,— у халн душ манларининг 
х,аммасини ана шу машъум суз билан атарди. Ш унинг 
учун х,ам у Этьеннинг илтимосини бажо келтиришга 
жон-жон деб рози булди: унинг уйи кумир назувчилар 
хизматида булади, бир франк хдм олмасдан базмлар 
залини беради, узи эса цонунга мувофик; таклифно- 
маларни тарнатади. Борди-ю, царшилик нилишадиган 
булиш са— узларига нийин! Кекирдакларини чузиб НУ- 
йишади! Эртасига Этьен унга посёлкадаги саводхон 
нушнилар кучириб берган элликка як,ин хатни имзо 
нуйиш учун олиб келиб берди. Х атларга делегатлар, 
содии кишиларнинг номларини ёзиб, ш ахталарга жу- 
натишди. К ун тартибини хдм ишлаб чицишиб, унга 
забастовкани давом эттириш масаласини мух,окама 
Ни лишни киритишди. Х,ак,инатда эса Плюшарнинг ке- 
лишини кутиш арди, унинг нутк,ига катта умид бог- 
лашганди. Бунинг натижасида ишчилар оммавий тарз- 
да Интернационалга киришлари керак эди.
Пайшанба куни Этьен эрталабданок, хавотирлана 
бошлади. Собик, бошлиги П люшар юборган хабарида 
чоршанба куни кечнурун етиб бораман, дея ваъда 
берган булса-да, шу чоннача дараги йун эди. Нима 
булдийкин? Этьен йигилиш бошлангунча П люш ар би­
лан маслах,атлашйб ололмайманми, дея диннати ошар- 
ди. Этьен соат тунниздаён Плюшар Ворёда уш ланиб 
нолмай туппа-тугри уш а ёк,к,а кетган булса керак, 
деб Монсуга ж унади.
— Иун, ошнангизни курм адим ,— деди Дезирнинг 
беваси.— Лекин хдмма нарса тахт, узингиз бир ку- 
ринг-а.
Хотин Этьенни базмлар залига бошлади. Залнинг 
безаклари уш а-уш а: уртаси 
цотоз
гулдаста билан бе- 
ж алган шифтдаги нак,шлар, деворларда авлиёларнинг 
номлари ёзилган зарх^алли картон ж адвал. Ф ан ат бур- 
чакдаги созандадар утирадиган супа урнига стол би­
лан учта стул, улардан берига. бурчаклатиб скамей- 
калар натор-натор нилиб нуйилганди.
— Ж уда яхш и ,— деди Этьен.
— Шуни х;ам билингки, сиз узингизни уз уйингиз- 
дагидек з^ис нилишингиз м ум кин,— деб давом этди 
бева,— истаганча банириб гапираверинг... Борди-ю,
242


жандармлар келиб цолишса, жавобини узим бераман.
Этьен кунгли нотинч булишига царамай, кукрак- 
лари к,учок,ца сигмайдиган дараж адаги бу бацалоц 
хотинга к,араб кулиб цуйди, шунинг учун х,ам хозир 
олти уйнашидан х,ар кеча иккитаси келади, дейиша- 
ди-да.
Ш у он Этьен залга кириб келган Раснёр билан 
Суваринни куриб, х,айрон булиб цолди. Бева кетиб, 
каттакон бум-буш залда учовлари цолишди.
— Ие! Цачои келдинглар?!— хитоб к,илди Этьен.
Машинистлар забастовкада цатнашмаётгани учун
Суварин кечаси Борода ишлаганди; шунчаки у узи 
цизициб келганди. Раснёр бир неча кундан бери таъби 
хира булиб юрарди; унинг луппи юзидаги мулойим 
табассум сунган эди.
— Плюшар келмаяпти, ж уда хавотир оляпм ан,-^ 
деди Этьен.
— Аж абланадиган ери йук,, мен энди уни кутмай 
цуйдим,— деди к,овок,хоначи бошк,а томонга цараркан, 
тишини цисиб.
— Нима учун?
Ш унда Раснёр бор гапни айтишга ж уръат этди.
У Этьеннинг кузларига тик бокди-да, дадил деди:
— А гар билишни истасанг, мен х,ам унга хат ёзиб, 
келмагин, деб илтимос цилганман... Да, х,а, менимча, 
уз ишларимизни бегоналарга мурож аат к,илмасдан узи- 
миз йулга цуйишимиз керак.
Этьеннинг жон-пони чициб кетди; у газабдан тит- 
раб, Раснёрга тикилди-ю, тутила-тутила такрорлади:
— Ш ундай н;и‘лдингми-а? Ш ундай к,илдингми-а?
— Да, шундай к,илдим! Плюшарга цанчалик ишо- 
нишимни биласан-ку, узинг! У ацлли одам, ишончли 
йигит, унга таянса булади. Лекин сизларнинг гояла- 
рингизга тупураман! Сиёсат билан з^ам, х,укумат билан 
х,ам 
х,еч цанакд ишим йук,! Мен ш ахтёрларга яхши 
муомала цилишларини истайман. Мен Уша ер тагида, 
пастда йигирма йил ишладим, мана шу давр мобай- 
нида гам-гуссани куравериб, узимга узим з^амон ун- 
гирларда терга ботиб ишлаётган шу камбагалларнинг 
аз«,волини яхш илаш га суз берганман; сизлар булсангиз, 
чупчаклариигиз билан х,еч нарсага эриша олмайсиз, 
буни аниц биламан. Аксинча: сизлар ишчилар х,аё-
243


тин и бундан бадтар циласизлар... Очлкк уларни яна 
ш ахтага хдйдаганида, уларга аввалгисидан х,ам ёмон- 
роц муомала цилишади. Ш иркат уларни уриб-уриб 
инига киритилган саёц итдек роса калтаклайди цали... 
Мен худди шундай булишига йул цуймоцчи эмасман, 
билдингми?
Раснёр йугон оёцларини маркам босганича, цорни- 
ни чицариб, Этьен олдида турар, тобора цаттиц гапи- 
рар эди. Унинг ацлу заковати ва саботи ана шу аниц, 
чертиб-чертиб айтган су з лари да ифодаланганди; у зар- 
рача х,ам тутилмай гапирарди. Х уш , ахир бу беацллйк 
эмасми? Бир х;амла билан оламни узгартиб, ишчилар- 
ни хуж айинлар урнига Утказиб, пулларни худди ол- 
мани булгандек баравар тацсимлаб бериш мумкин, де­
ган гапга ким ишонади? Буни амалга ошириш учун 
минглаб йиллар керак булади. Бунаца чупчаклар би­
лан унинг бошини цотириб юришмасин! Бурним пачац 
булмасин десанг, энг яхшиси — тугри йулдан, яъни 
амалга оширса буладиган реформалар талаб цилиш 
йулидан бориш керак; цисцаси, ишчи халци ах,волини 
яхш илаш учун цар бир воцеадан фойдаланиш лозим. 
Х»озир х,ам энг маъцули — Ш иркатни мацбул шарт- 
ларни цабул цилишга кундириш га х,аракат цилиш ке­
рак; агар цайсарлик цилинаверса, цамма иш расво 
булади, одамлар очликдан улади.
Этьен унинг гапини булмади. У цазф-газабдан бир ч 
огиз ^ам суз айтолмасди.
— Оббо жин ургур-ей! — цичцирди у ницоят.— То- 
мирларингдаги цонми ё сувми?
Яна бир минут шу алпозда тур<са, Этьен Раснёрни 
уриб юборган буларди. У уриб юборишдан узини тийиш 
учун залда у ёц-бу ёцца юра бошлади. Оёгига дуч кел­
ган скамейкаларни агдариб, аламини улардан олди.
— Х*еч булмаса эшикни ёпиб цуйинглар,— деди 
Суварин.— Эшитиб цолишса, яхш и -булмайди.
Суварин узи эшикни царе этиб ёпди-да, кейин стол 
олдига келиб утирди. У тамаки ураркан, икковига 
синчковлик билан мулойим боцди; унинг лабларида 
билинар-билинмас истех,золи табассум кезарди.
— А гар жах,л циладиган булсанг, х,еч нимага эри- 
ша олмайсан,— насицатомуз давом этди Раснёр.— Мен 
аввал сени ацлли йигит, деб уйлардим., Сен уларга
244


огиррок; булинглар, уйдан чик,манглар, дея маслах,ат 
бериб, ж уда яхши нилдинг; сен тартибни caiyiain учун 
уз. таъсирингдан фойдаландинг. Энди булса ишнинг 
пачавасини чицармо^чисан!
Этьен х,амон скамейкалар орасида у ёцдан-бу ёцк;а 
юрар эди. У хдр сафар цовонхоначининг олдига кел- 
ганида унинг елкасидан ушлаб силкиб, бетига к,араб 
к;ичцирар эди:

А хи р мен бундан буёгига х;ам тинчлик булсин 
дейман, жин ургур! X,а, мен уларни интизомга буй- 
сунишга малсбур этдим! Х,а, мен х,озир х;ам уларни 
осойишталикка чациряпман! Лекин мен бизни ах,мок, 
цилишларини истамайман!.. Бунчалик совук;цонлигинг
— сенинг бахтинг. Мен булсам, баъзан бошим айла- 
ниб кетади.
Бу Этьеннинг эътироф этиши эди. Иигит янги мас- 
лакни к,абул к,илган кишининг жушк,ин тасаввури 
тасвир этган х,амма нарсадан, х,адемай кишилар ур- 
тасида адолат х,укмрон буладиган шах,ар хдк,идаги 
беозор орзулари устидан кулишга тайёр эди. Намотки 
одамлар умрларининг охиригача худди бурилардек 
бир-бирларини гажишса-ю, у цул н;овуштириб тура- 
верса, зап иш булади-да! Иук,! Кураш иш керак, бул­
маса, адолатсизлик абадий давом этаверади, бойлар 
эса камбагалларнинг к,онини суришини нуймайди. Шу- 
нинг учун х,ам у бир вак,тлар, гуё ижтимоий масала- 
ларни х,ал к,илганда сиёсатни бир ёкда йигиштириб 
к,уйиш керак, деганига узини кечира олмасди, шу гапи 
билан у бемаънилик цилганди. Лекин у чок,ларда 
Этьен х,али х,еч нарсани билмасди, шундан бери у 
ж уда куп униди, куп нарсани билди. Ак,ли тулишиб, 
х,атто унинг уз системаси пайдо булди. У фикрларини 
баён этишни билмасди холос: хдмма назариялари, 
х,атто у рад этган фикрлар биЛан цоришиб, чалкаш- 
чулкаш булиб кетарди. Х^ар к,алай унда К арл Маркс- 
нинг капитал — эксплуатация натижасидир, мех,нат 
ая;ли угирлаб тупланган бойликни тортиб олиши керак 
ва бунга х,ацлидир, деган гояси х;укмрон эди. Даст- 
лабки пайтларда у амалда Прудон кетидан бориб, 
узаро царз бериш, хдр цандай воситачиларни туга- 
тадиган улкан айрибошлов банки 

Download 16,16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   129




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish