Elomonov Farrux Baxtiyor o’g’li cao004-Guruh Variant №10 1-savol

Ko‘p mashinali va ko‘p protsessorli hisoblash tizimlari 

 

 

 

 

   Ko‘p protsessorli hisoblash tizimlari - Ko‘p processorli hisoblash tizimi – 

ikki  yoki  undan  ko’p  bo’lgan  markaziy  boshqaruv  blogi  (CPU)dan  tashkil 

---

topgan  bitta  kompyuter  tizimi  tushuniladi.  Ikki  xil  turdagi  ko‘p  processorli 

hisoblash tizimlar  mavjud:  umumiy  xotirali  va taqsimlangan  xotirali. 

    

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

2-savol 

Kompyuterning  parallel  shinasi  va  uning  tarkibi  haqida  chizmalar  asosida 

tushuntirishlar bering. 

Javob 

Parallel ishlov berish – umumiy  vazifani  alohida  qismlarini  bajarish uchun 

ikki  yoki undan ko’p protsessor bilan ishlashni  usuli.  Bunda ko’p protsessorlar 

orasida bitta vazifani  turli  qismlarga  bo’lish orqali dasturni ishga tushirish 

vaqtini  kamaytiradi.   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

3-savol 

Butun va suriluvchi nuqtali sonlarni kompyuterda ifodalash qanday amalga 

oshirilgan? Misollar bilan tushuntiring. 

Javob 

 

1.  Kompyuterda  sonlarni  ifodalash  -  Kompyuterda  sonlarni  ikki  xil  shaklda 

ifodalash mumkin: 

1.       Tabiiy shakl, yaʼni  qo‘zg‘almas nuqtali  shakl; 

2.       Normal shakl, yaʼni  suzuvchi nuqtali  shakl. 

Qo‘zg‘almas  nuqtali  shaklda sonlarni  butun  qismini  kasr  qismidan  ajratib 

turgan  nuqta  (vergul)  doimo  joyida  turadi.  Masalan,  10-lik  tizimida  keltirilgan 

sonni  butun  qismigacha  5-ta  razryad,  kasr  qismiga  esa  5  ta  razryad  ajratilgan 

bo‘lsa,  ushbu  razryad  setkasiga  joylashgan  sonlarni  ko‘rinishi  quyidagicha 

bo‘ladi: 

+00721,35500 

+00000,00325 

-10211,20260 

Ushbu  shakl  eng  oddiy  va  tabiiy,  lekin  sonlarni  ifodalash  diapazoni  tor. 

Shuning  uchun  ko‘pincha  ushbu  shakl  hisob-kitoblarga  to‘g‘ri  kelmaydi. 

Masalan,  sonlarni  ko‘paytirishda  ,  ko‘pincha  butun  razryadlar   to‘lib  toshib 

ketishi   mumkin  keyinchalik  hisoblashlarni  davom  etishning  maʼnosi 

yo‘qoladi.  Zamonaviy  kompyuterlarda  ushbu  shakl  faqat  butun  sonlarni  qayta 

ishlashda  yordamchi  shakl  sifatida  ishlatiladi.  Kompyuterni  xotirasida  ushbu 

shakldagi  sonlar uch formatda saqlanishi  mumkin: 

1.         Yarim  so‘z – odatda 16 bit (ikkita  bayt); 

2.         So‘z – 32 bit (4 bayt); 

3.         Ikkitalik  so‘z – 64 bit (8 bayt). 

Agar  qo‘zg‘almas  nuqtali  son  manfiy  bo‘lsa,  u  razryad  setkaga  qo‘shimcha 

kod ko‘rinishida  yoziladi. 

Suzuvchi  nuqtali  (vergulli)  shaklda son  ikki  xil  ko‘rinishdagi  raqamlarda 

ifodalanadi:  mantissa  va  tartib  guruhlar.  Ushbu  holda  mantissani  absolyut 

qiymati  1-dan  kam  bo‘lib,  tartibi  esa  butun  son  bo‘lishi  kerak.  Sonni umumiy 

ko‘rinishi  quyidagidek  bo‘lishi kerak: 

---

          N=±M*P

±r

 

Bu yerda, M – sonni mantissasi (׀M׀<1); 

         r- sonni tartibi  (butun son); 

p- sanoq tizimini  asosi. 

Masalan, 

yuqorida 

keltirilgan 

sonlar 

normallashtirilgan 

ko‘rinishda 

quyidagidek  yoziladilar: 

+00721355*10

3

 

+325*10

-3

 

-102112026*10

5

 

Normal  shakl  berilgan  sonni  katta  diapazonini  taʼminlashi  uchun  u,  zamonaviy 

kompyuterlarda  asosiy  shakl  sifatida  qabul  qilingan.  Masalan,  p=2,  m=22  va 

r=10 bo‘lsa, sonni diapazoni taxminan  10

-300

 dan 10

300

 gacha bo‘lishi mumkin. 

          Aytib  o‘tish  kerakki,  suzuvchi  vergulli  sonlarni    hammasi  xotirada 

normallashtirilgan  ko‘rinishda  saqlanadi.  Demak,  ikkilik  sonlar  uchun  0,5< 

׀M׀<1 ifoda o‘rinli. 

          Komyuterlarni  razryad  setkasi  ushbu  shaklda  yozilgan  ikkilik  son  uchun 

quyidagi  tuzilishga  ega: 

-  nolinchi  razryad – bu sonni belgisi  (0-musbat, 1-manfiy); 

-   1  dan  7-razryadgacha  to‘g‘ri  ikkilik  kodda  tartib  yoziladi,  bo‘sh  razryadlar 

nol  bilan  to‘ldiriladi.  Tartibga  tegishli  birinchi  razryadda  tartibni  ishorasi 

yoziladi; 

8  dan  31  (yoki  63)  gacha  mantissa  chapdan  o‘ngga  yoziladi  va  bo‘sh 

razryadlar   nol bilan  to‘ldiriladi.