Elmurodova Feruzaning

IV.O’tilgan mavzuni so’rash: Xalq cholg’ulari orkestri va xor uchun O’zbekiston bastakorlari ijodining ahamiyati

• 
  Uyga vazifani so’rash.
  
• 
  Savol - javob o’tkazib, o’tilgan mavzuni mustahkamlash
  

V.Yangi mavzu: Simfonik orkestr. Musiqada vokal – simfonik janrlar

Simfonik orkestr orkestr turlari ichida butun dunyoga keng tarqalganligi bilan barchaga ma’lum. Uning tarkibiga kiradigan cholg‘ular va ijro yo‘nalishlari asosan XVIII asrda shakllangan. Nemis bastakori — Lyudvig Van Betxoven, rus bastakori Pyotr Ilich Chaykovskiy, o‘zbek bastakori Mirsodiq Tojiyevlar simfonik orkestr uchun yuksak ijod namunalarini yaratib, simfoniya, konsert, poema, uvertura kabi janrlardagi asarlami avlodlarga qoldirishdi. Bu orkestr uchun ko‘plab yangi bastakorlar ham namunali asarlar yaratib kelmoqda.

Simfonik orkestrda cholg‘ular 4 guruhga bo‘linadi va partiturada yuqoridan pastga quyidagicha joylanadi:

• 
  yog‘och damli cholg‘ular;
  
• 
  mis damli cholg‘ular;
  
• 
  urma - zarbli cholg’ular;
  
• 
  torli - kamonli cholg‘ular.
  

Torli - kamonli cholg‘ular guruhi — orkestming eng asosiy guruhi hisoblanadi. Bu guruhga I, II skripkalar, alt, violonchel, kontrabaslar kiradi va ular 5 ta nota qatorlarini egallab, partituralaming eng pastki qismidan joy olgan. Sanab o‘tilgan cholg‘ular asaming asosiy kuy yo‘llarini ijro etish bilan birga yo‘ldosh ohanglar va usul-garmoniya ko‘rinishlarida jo‘r bo‘lishlari ham mumkin.

VI.Musiqa savodi

Musiqada dinamik belgilar.

Kuy-ohang, qo‘shiqlar ijrosi yoqimli bo‘lishi yoki biror musiqiy obraz ta’sirini boyitib, tinglovchilarga eshittirish uchun musiqada dinamik belgilar qo‘llaniladi. Tovush qanday kengaytirilishini ko‘rsatuvchi, italyanchadan olingan bu belgilar nomlanishini va ma’nosini butun dunyo xalqlari bir xil tushunadilar. Dinamik belgilar quyidagicha yoziladi va talaffuz qilinadi:

p (piano) — kuchsiz, ohista;

pp (pianissimo) — juda kuchsiz;

mp (metso piano) — kuchsizroq;

f (forte) — kuchli, qattiq;

ff (fortissimo) — juda kuchli;

mf (metse forte) — kuchliroq;

VII. Musiqa tinglash.