Elementlarning davriy qonuni va sistemasi. Reja: Kimyoviy elementlar davriy sistemasi

4.
 
I va II-guruhning qo’shimcha guruhchasi elementlarida tashqidan oldingi energetik 
pog’onaning d- pog’onachasi elektronlarga to’lgan (d
10
) bo’lib, tashqi energetik pog’onadagi 
elektronlar soni guruh nomeriga teng. Masalan, simobning elektron formulasining oxiri 5d
10
6s
2
ko’rinishida bo’ladi. 
Davriy qonun va davriy sistemaning ahamiyati. D.I.Mendeleev davriy qonuni hozirgi 
zamon kimyosiga asos soldi, uni yagona butun fanga aylantirdi. Akademik N.G.Zelinskiy 
 
 
 

---

aytganidek, davriy qonun — «koinotdagi barcha atomlar o’zaro bog’liqligini kashf etilishi» 
bo’ldi. Kimyo bayoniy fandan amaliy fanga aylandi. Davriy qonun kashf etilishi bilan kimyoda 
ilmiy bashorat qilish mumkin bo’ldi. 
Davriy sistema kashf qilingandan keyingi yillarda bir necha elementlar kimyogarlar 
tomonidan topildi. Topil- gan elementlarning xossalarini o’rganishda davriy jadval asos sifatida 
xizmat qildi va xizmat qilib kelmoqda. 
Nazorat uchun savol va mashqlar. 
1.
 
I-guruhda yuqoridan pastga tomon elementlarning xossalari qanday o’zgaradi? I-
davrdachi? 
2.
 
Na
+
ionining elektron tuzilishi Na atomi elektron tuzilishidan nimasi bilan farq qiladi? 
3.
 
Atomining 3d pog’onachasida 2 ta elektron bo’lgan elementning elektron formulasini 
yozing. 
4.
 
D.I.Mendeleev qaysi elementlarni xossalari haqida oldindan bashorat qilgan? 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1.
 
Rasulov K., Yo’ldoshev O., Qorabolaev B. Umumiy va noorganik kimyo. - T.: O’qituvchi, 
1996. 35-42 betlar. 
2.
 
Parpiev N.A., Rahimov X.R., Muftaxov A.G. Anorganik kimyo. Nazariy asoslari. - 
T.:O’zbekiston, 2000. -5-9 b. 
3.
 
Axmerov Q, Jalilov A, Sayfutdinov R. Umumiy va anorganik kimyo. - T.:O’zbekiston, 2003. 
4.
 
Tretyakov Yu.D. va b. Ximiya va hozirgi zamon. - T.: O’qituvchi, 1990. 9-10 betlar. 
Shamshidinov I., Mo’minova B., Abdullaev M. «Umumiy va noorganik kimyo» fanidan 
ma’ruzalar matni. - Namangan, 1999 y.