Elementlari, O’tkazishlar va ularning chizmalarda belgilanishi 5

XULOSA

Yig’ish chizmalarini unumli tuzish uchun GOST 2.109—79 da belgilangan shartliliklardan va soddalashtirishlardai foydalaniladi. Bu grafik soddalashtirishlar va s hartliliklar buyum detallarining konstruktiv tuzilishini tasavvur qilis hga xalaqit bermasligi kerak. Quyidagi hollarda yig’ish chizmalarida buyumning ayrim detallari va uning elementlarini ko’rsat mas likka yo’1 qo'yiladi: ko’rinis hlarda buyumning qis mlarini tas virlas hga xalaqit beradigan qopqoq, g’ ilof, cha mbaraklar va shunga o’xshashlar;buyumning kes ib tas virlangan prujina orqas ida joy las hgan qis mi va detallari shartli ravishda kо’rinmaydi deb hisoblanadi va ular prujina o’rami kesimining tashqi konturi yoki o’ram kesimining o’q chizig’igacha tasvirlanadi; Tasvirlarga bo’lgan ehtiyoj ibtidoiy jamoa davrida paydo bo’la boshlagan. Ibtidoiy odamlarning bizgacha saqlangan mehnat qurol va buyumlarida qo’llanilgan bezaklar hamda qoyatoshga o’yib ishlangan ko’plab tasvirlar bundan guvoxlik beradi. Keyinchalik har qaysi xalq o’zini tashqi dushmandan himoya qilish uchun baland devor, ko’rg’on va istehkomlar qurgan. Istehkom qurishdan avval albatta uning tasvir (plan)i chizib olingan. Ma’lumki, O’rta Osiyoda qadimdan me’morchilik juda yaxshi rivojlangan bo’lib, har bir binoni qurishdan oldin o’ziga xos chizmalar bajarilgan. Shulardan ba’zi bino bezak qismlarining chizmasi hozirgacha saqlanib qolgan. Ibn Sino, Beruniy, A1 Xorazmiy, Ali Qushchi kabi O’rta Osiyo mutafakkir olimlarning ishlarida ham hozirgiga o’xshash o’ziga xos chizmalardan keng foydalanilgan. Inson ishlab chiqarish faoliyatining rivojlana borishi buyumlarni tekislikka aniqroq tasvirlash vazifasini qo’ya boshlaydi. Asr oxirida fransuz geometri Gaspar Monj o’zidan oldin yashab o’tgan olimlarning geometriyaga oid ilmiy ijodini o’rganib tasvirlashga oid kitob yozdi va uni "Chizma geometriya" ("Geometrie decriptive") deb nomladi. Bu kitob 1798 yilda nashrdan chiqib, tez orada butun Yevropaga yoyildi va texnikada keng tadbiq qilina boshlandi. G.Monj o’zaro perpendikulyar bo’lgan ikkita tekislikka to’g’ri burchak ostida proyeksiyalashning asoschisi hisoblanib, bu usul hozirgacha "Monj usuli" deb yuritiladi.