Elektrotehnika va elektronika

Transformator chulg‘amlari - 
transfomatorlarning chulg‘amlari bir qancha talablarni qoniqtirishi 
shart. Bulardan asosiylari quyidagilar: 
 
chulg‘am  uchun  ishlatiladigan  misning  kamyobligini  hisobga  olib,  uning  ishlab 
chiqarilishidagi xarajatlari minimal va transformatorning ishlash jarayonidagi foydali ish koeffitsienti 
mumkin qadar maksimal bo‘lishi lozim;  
 
chulg‘amning issiqlik ajratish jarayoni standart talablarini qondirishi shart, agar chulg‘am 
harorati bu shartdan oshsa, transformatorning xizmat muddati keskin qisqaradi; 
 
transformatorning  bexosdan  qisqa  tutashuvidan  hosil  bo‘ladigan  elektrodinamik 
kuchlarning(zarbalarning) chulg‘amga ta’siri ayanchli bo‘lmasligi lozim; 
 
kuchlanishning  bexosdan  oshib  ketishiga  chulg‘amning  elektrik  va  mexanik  bardoshlik 
qobiliyati mavjud bo‘lishi shart. 

---

126 
 
Yuqori  kuchlanishli  (yu.k.)  va  quyi  kuchlanishli  (q.k.)  chulg‘amlarning  bir-biriga  nisbatan 
joylashishiga ko‘ra chulg‘amlar ikki turga bo‘linadi:  
a)
 
kontsentrik  
b)
 
almashinuvchi chulg‘am. 
O’zgaruvchan magnit oqim chulg’amlarda EYuK hosil qiladi 
                                                      (10.1) 
Transformatsiya koeffitsiyenti 
                                                                      (10.2)         
Transformatorning  ishlashi  ikki  yoki,  umumiy  holda,  bir  necha  bir-biriga  nisbatan  qo‘zg‘almas 
konturlarning  elektromagnit  ta’siri  hodisasiga  asoslangan.  10.3-rasmda  bir  fazali  ikki  chulg‘amli 
transformatorning prinsipial sxemasi keltirilgan. Agar birlamchi chulg‘amga (