Elektrotehnika va elektronika

I
f
  ko’rinishida belgilanadi.  
Liniya  toki
  –  Zanjirdagi  liniya  simlaridan  oqib  o’tayotgan  tok  bo’lib  umumiy  tarzda 
I
L
  bilan 
belgilanadi.  
Uch  fazali  zanjirlarda  generator,  transformator  chulg’amlari  va  iste’molchilar  ikki  xil  sxemada: 
“yulduz” (
Ү
) yoki “uchburchak” (
∆
) usulida ulanadi. 
Generator chulg‘amlarini “yulduz” (
Ү
) usulida ulanishi va EYuKlarning vektor diagrammalari 3.1 –
rasmda keltirilgan. 
Uch fazali tokning quvvati. 
Uch fazali simmetrik zanjirlarda quvvatlar quyidagicha hisoblanadi: 
Aktiv quvvat:  
cos
3
cos
3
3
3
l
l
f
f
f
f
I
U
I
U
Р
Р
            (3.3)    
Reaktiv quvvat:  
sin
3
sin
3
3
3
L
L
f
f
f
f
I
U
I
U
Q
Q
                    (3.4) 
Т
o’la quvvat:   
L
L
f
f
f
f
f
I
U
I
U
Q
P
S
3
3
2
3
2
3
3
                                     (3.5) 
Uch  fazali simmetrik  zanjirlarda  tokning quvvatini  bir  fazali  va  uch fazali  vattmetrlar  yordamida 
o’lchash mumkin.  
Elektr  zanjirlarda  uch  fazali  simmetrik  iste’molchilarni  “yulduz”  sxemasidan  “uchburchak” 
sxemasiga  o’tkazib  ulanganda,  liniyadagi  tok 
3
 
hamda  iste’molchining  quvvati  3  martaga  ko’payadi. 
Ushbu xususiyatdan amaliyotda keng miqyosda foydalaniladi. 

---

48 
 
Elektr stantsiyalarida uch f
а
z
а
li sin
х
r
о
n g
е
n
е
r
а
t
о
rl
а
r o’rnatilgan bo’lib, aynan ular yordamida 
uch f
а
z
а
li  elektr energiyasi hosil qilinadi( 3.1-rasm) . 
Uch f
а
z
а
li sin
х
r
о
n g
е
n
е
r
а
t
о
r ikkita asosiy qism – qo’zg’almas stator (3.1-rasm,1) va aylanuvchi 
rotordan (3.1-rasm,2) iborat bo’ladi.  Stator pazlariga chulg’amlar soni bir xil, o’zaro bir-biridan 120
0
 ga 
siljigan uchta chulg’am joylashtiriladi. Rotor vali(o’qi)ga esa