Elektrotehnika va elektronika

III bob. 13-mavzu.  
O‘ZGARMAS TOK MASHINALARI.
 
Reja: 
13.1
 
Umumiy tushunchalar. 
13.2
 
O‘zgarmas tok mashinalarining tuzilishi va ishlash tamoyili. 
13.3
 
O‘zgarmas tok generatorlari va ularning tavsiflari. 
13.4
 
O‘zgarmas tok motorlarini ishga tushirish va aylanish tezligini rostlash. 
13.5
 
Elektr motor vali(o’qi)ga ta’sir etuvchi momentlar va ularning muvozanat tenglamasi. 
13.6
 
O‘zgarmas tok motorlarining mexanik tavsifi. 
13.7
 
O‘zgarmas tok motorlarini ishga tushirish. 
 
13.1
 
Umumiy tushunchalar. 
O’zgarmas tok mashinasi  - mexanik energiyani o’zgarmas tok elektr energiyasiga (generator) va 
aksincha teskari jarayon (dvigatel) rejimlarida ishlashga mo’ljallangan. 
O’zgarmas tok mashinasi   
 
Kommutatsiya mavjudligiga ko’ra;    
 
Kommutatsiyali; 
 
Kommutatsiyasiz (unipolyar generator va unipolyar dvigatel) 
1.
 
Tok qayta ulagichlar rusumiga ko’ra:
 
 
Tokni kollektorli qfyta ulagichli (cho’tka kollektorli qayta ulagichli)
 
 
Tokni kollektorsiz qfyta ulagichli (elektron qayta ulagichli-ventilli elektrodvigatel)
 
2.
 
Quvvat bo’yicha: 
 
Mikromashinalar – 500 mVt gacha; 
 
Kichik quvvatli mashinalar – 0,5-10 kVt gacha; 
 
O’rta quvvatli mashinalar – 10-200 kVt gacha; 
 
Katta quvvatli mashinalar – 200 kVt dan yuqori. 
3.
 
Aylanish chastotasiga ko’ra: 
 
Past aylanishli – 300 ayl/min gacha; 
 
O’rtacha tezlikda aylanuvchi – 300-1500 ayl/min; 
 
Yuqori tezlikda aylanuvchi – 1500-6000 ayl/min; 
 
O’ta yuqori tezlikda aylanuvchi – 6000 ayl/min dan yuqori. 
4.
 
Valning jolashishiga ko’ra: 
 
Gorizontal valli; 
 
Vertikal valli. 
 
 
 
 
 

---

170