N ta zaryadlangan tomchining qo’shilgandagi potentsiali. φ — umumiy potentsial [φ]=V. φ0 — har bir tomchining potentsiali [φ0]=V. N — tomchilar soni Potentsiallar farqi kuchlanishdeyiladi. - kuchlanish [U]=V. d - potentsiallar farqi ko’rilayotgan nuqtalar orasidagi masofa. [d]=m. E - elektr maydon kuchlanganligi. [E]=V/m. Kuchlanish skalyar kattalik. Elektrostatik maydonning ikki nuqtasi potentsiallari ayirmasi birlik musbat zaryad maydonning shu nuqtalarida ega bo’ladigan potentsial eneriyalar farqi bilan aniqlanadi. - Elektr maydon kuchlanganligi.
Zaryadlangan zarra elektr maydonida harakatlanganida ish bajaradi. Zaryad energiyasi W1 dan W2 ga o`zgarsa, bajarilgan ish bo`ladi. ← Elektr maydonda zaryadni ko’chirishda bajarilgan ish formulasi. Elektrostatik maydonda bajarilgan ish zaryad ko’chirilgan traektoriya shakliga bogliq emas
Elektrostatik maydonda zaryadni ko’chirishda bajarilgan ish
Wp – elektrostatik maydonda zaryadning potensial energiyasi
+q
d1
d2
1
2
-q
q
, kuch ta’sirida zaryad ko’chirishda bajarilgan ish:
- Bajarilgan ish Potensial energiyalar ayirmasiga teng va qarama-qarshi ishoralidir
Nuqtaviy zaryad q bir jinsli elektrostatik maydonda 1-2-3-4-1 yopiq trayektoriya bo’ylab ko’chirilganda bajarilgan ish quyidagicha aniqlanadi:
+q
1
2
-q
q
- Bajarilgan ish trayektoriya shakliga bog’liq bo’lmay, yopiq trayektoriyada nolga teng.
3
4
A12 = q(φ1 – φ2)
Mustahkamlash
O’zingizni sinab ko’ring!!!
1)Potesial birligi 1V nimaga teng?
A)1N/C B)1J/C C)1C/m D)1C·m
2)Elektr maydonining biror nuqtadagi potesiali deb…
A)maydonning shu nuqtasiga kiritilgan bir birlik musbat
B)maydonning shu nuqtasiga kiritilgan musbat
C)maydonning shu nuqtasiga kiritilgan bir birlik manfiy
D)maydonga kiritilgan bir birlik ixtiyoriy … zaryadga mos kelgan potensial energgiyaga teng bo’lgan fizik kattalikka aytiladi.
3)Quyidagilar orasidagi elektr maydon potesialining to’g’ri va to’la ta’rifini aniqlab bering. A)Potensial — birlik musbat zaryadga ta’sir etuvchi kuchni harakterlaydi. B)Potensial — shu nuqtadagi birlik musbat zaryadning potensial energiyasiga son jihatdan teng kattalik C)Potensial — zaryadni ko’chirishda bajarilgan ishga teng kattalik D)Potensial — kuchlanishni ifodalaydi.
4)Nuqtaviy q zaryad potensiallar farqi 100V bo’lgan ikki nuqta orasiga ko’chirilganda,5J ish bajarilgan.q zaryad necha kulonga teng? A)20 B) 5 C) 500 D) 0.05 5)Elektr maydon kuchlanganligi 2,5kV/m, orasidagi masofa 4 mm bo’lgan parallel plastinkalar maydonida elektron bir plastinkadan ikkinchi plastinkaga etib bordi.Bajarilgan ishni aniqlang (J). A)6.4•10-18 B) 6.4•10-19 C) 4.6•10-18 D) 1.6•10-18 6)Maydon kuchlanganligi 2•108 N/C bo’lgan bir jinsli elektr maydonda zaryadnu 2 sm masofaga ko’chirishda 0,012 J ish bajarildi. Zaryad miqdonini toping. A)3•10-7 B) 3•10-9 C) 1,3•10-7 D) 2•10-3
Uyga vazifa: O’tilgan mavzuni konspekt qilish hamda testlar to’plamidan 21-rejaning testlarini ishlab kelish