Elektrostatik maydon va uning xususiyatlari

Nuqtaviy zaryadlarning o‘zaro ta’sir energiyasi.
Elektr zaryadlarni kochirishda ular orasidagi Kulon ozaro tasir kuchlari malum A ish bajariladi. Demak biz xar qanday zaryadlar sistemasi ozaro tasir energiyasiga ........xisoblashimiz kerak.
Shu energiyani kamayishi xisobiga, aynan, o’sha A ish bajariladi.

Shu formuladan kelib chiqib avvalo bir-biridan r masofada joylashagan ikkita e₁ваe₂nuqtaviy zaryadlar energiyasini xisoblaymiz. Faraz qilaylik e₁zaryad oz ornida qolib e₂ zaryadni maydonida P₁ nuqtadan P₁¹ nuqtaga siljisin. Agar
zaryad maydonining P₁ nuqtadagi potensiali bolsa, esa uning P₁¹ nuqtadagi qiymati bolsa, u xolda siljishda elektr kuchlarning bajargan ishi A quydagiga teng boladi:

• 
  va demak va bundan
  

Bu yerda biz zaryadlarni ozaro joylanishiga bogliq bolmagan integrallashni additiv doimiyligtnt tushirib qoldirdik.
W uchun shunday ifodani e₁zaryadning maydonida e₂ zaryadni kochirib xam va nixoyatxar ikkala zaryadlarini bir vaqtda kochirib xam yuqoridagi natijaga kelar edik. e₁zaryadni e₂ zaryad turgan nuqtadagi potensialini bilan
elgilab, (11) ni orniga deb yozish mumkin.
Bularni simmetrik korinishida yozish yana xam qulay yani:

Nuqtaviy zaryadlar sistemasi uchun bu ifoda quydagicha yoziladi:

Bu yerda _i zaryad e_i joylashagan nuqtadagi potensialning qiymati. Bu formulalar faqat ozaro tasirlashuvchi bir-biridan shu zaryadlarning xususiy olchamlariga nisbatan yetarli darajada katta masofalarda joylashgandagina qollashga yaroqli. Bu kamchilikdan xoli bolish uchun xajmiy va sirtiy zaryadlarga otiladi.