Elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini

10.3.  Moslashtiruvchi  transformatorlar
Moslashtiruvchi  transformatorlar  kirish,  chiqish  va  oraliq
transformatorlarga bo‘linadi.
Kirish  va  oraliq  (kaskalararo)  transformatorlar  yuqori
xalaqitlardan himoyalanishga ega bo‘lishlari lozim. Sterjen yoki
10.1-rasm. Transformatorlarning zirhli o‘zaklari:
a—shtamplangan; b—lentali.
a
b
h
h
b
c
b
c

---

195
toroidal  turdagi  magnit  o‘tkazgichlarda  yig‘ilgan  transforma-
torlar  tashqi  magnit  maydon  ta’siriga  eng  kam  sezgir  bo‘ladi.
Kirish  va  oraliq  transformatorlarning  magnit  simlari  shtamplab
ishlangan  bo‘lib  yoki  tasma  ko‘rinishida  bo‘lib,  80HXC  yoki
79HM  permalloydan,  shuningdek,  3414  po‘latdan  tayyorlanadi.
Bu  transformatorlarning  chulg‘amlari  kuch  transformatorlar-
nikiga o‘xshash, biroq kichikroq diametrli simdan tayyorlanadi,
shuning uchun ularning o‘lchami va massasi ancha kichik.
Bu  transformatorlar  metall  korpusga  joylashtiriladi  yoki
plastmassa  bilan  presslanadi  va  «panjacha»  yordamida  yoki
diametri  1—1,5  mm  li  qalaylangan  simdan  iborat  chiqish
uchlarini  bevosita  kavsharlab,  bosma  platalarga  mahkamlanadi.
Transformatorlar,  odatda,  magnitlanmasdan yoki  kuchsiz  mag-
nitlab ishlatiladi.
Chiqish  transformatorlari  ancha  katta  quvvatli  sochuvchi
radiouskunalarning  oxirgi  kaskadlarida  qo‘llaniladi,  shuning
uchun  o‘lchamlari  kuch  transformatorlarnikidan  kichik,  kirish
va  oraliq  transformatorlarnikiga  qaraganda  esa  katta  bo‘ladi.
Chiqish transformatorlari minimal chiziqsiz signal buzilishlariga
ega bo‘lishi va me’yoriy issiqlik rejimini ta’minlashi kerak.
Chiqish  transformatorlarining  magnitlangan  holda  ishlashi
ularning  o‘ziga  xos  tomoni  hisoblanadi.  Shu  sababdan  magnit
o‘tkazgichda  nomagnit  tirqish  bo‘ladi.  Kuchli  o‘zgarmas  mag-
nitlanganda,  transformatorning  ish  nuqtasi  magnitlanish  egri
chizig‘i  bo‘ylab  to‘yinish  sohasi  tomon  siljiydi.  Natijada    ka-
mayadi  va kuchli  chiziqsiz signal  buzilishlari, masalan,  chiqish
transformatoriga bog‘langan radiokarnay g‘altagida paydo bo‘ladi.
Shu  sababli  magnit  kuchlanganligining  o‘zgarmas  tashkil
etuvchisini  kamaytirish  uchun  nomagnit  tirqish  hosil  qilib,
magnit  sim  qarshiligi  oshiriladi.  Buning  uchun  shtamplangan
magnit o‘tkazgichlarda Ø — shaklidagi asosiy va chekka plasti-

---

196
nalar  orasiga  yig‘ish  vaqtida  «tutash»  qilib  izolatsiyali  qistirma
joylashtiriladi,  tasmalarida  esa,  yopishish  joylariga  izolatsiya
pastasi surtiladi.