Elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini

Dielektriklarning  elektr  o‘tkazuvchanligi.  Barcha  dielektrik
materiallar o‘zgarmas kuchlanish ta’sirida uncha katta bo‘lmagan
sizilish  toki  o‘tkazadi.  Sizilish  toki  qancha  kichik  bo‘lsa,  elektr
4.3-rasm. Turli dielektriklar uchun 

 ning temperaturaga bog‘liqligi:
a—parafin; b—polistirol; d—xlorlangan difenol; e—natriy xlor.

5
4
3
2
1
-50
0
50
100  T,  °Ñ
a
b
d
e

---

56
izolatsion materialning sifati shuncha yuqori bo‘ladi. Sizilish toki
hajmiy bilan yuzaki to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘tuvchi tok yig‘indisidan
tashkil topgan:
S
V
I
I
I


.
 Demak, o‘tkazuvchanlik G = I/U hajmiy o‘tkazuvchanlik G
V
hamda sirt o‘tkazuvchanlik G
S
 larning yig‘indisiga teng:
 
V
S
G
G
G


.
Ko‘rib  o‘tilgan o‘tkazuvchanliklarga  teskari bo‘lgan  kattalik
hajmiy qarshilik R
V
  va sirt qarshilik R
S
 deb ataladi. Izolatsiyaning
umumiy  qarshiligi  esa  parallel  ulangan  qarshiliklarning  natijasi
sifatida aniqlanadi:
 
S
V
V
V
R
R
R
R
G
R




1
.
Dielektrikning  solishtirma  qarshiligi    deganda,  solishtirma
hajmiy qarshilik tushuniladi. Qattiq dielektrik yuzasining ifloslani-
shi,  namlanishi,  oksidlanishi  sezilarli  sirt  elektr  o‘tkazuvchan-
likni yuzaga keltiradi. Shuning uchun dielektrik solishtirma sirt
qarshilik qiymati bilan ham tasniflanadi: 
S
.
Qattiq dielektriklarning solishtirma hajmiy qarshiligi  tempera-
tura ortishi bilan eksponensial qonun bo‘yicha o‘zgaradi:
1
1
exp(
/
)
nq
W kT





,
bu yerda,  — ionlarning konsentratsiyasi va harakatchanligi.
 ning T ga bog‘liqligi 
)
/
exp(
kT
W



 ga bog‘liq.
Daraxt,  marmar  va  boshqalar  uchun    = 10
6
—10
8
   · m,
polistirol,  ftorlon,  kvars  uchun  10
14
—10
16
   · m.
Dielektrikning 
S
 qiymatining temperatura, namlik, kuchla-
nish ta’sirida o‘zgarishi  ning o‘zgarishiga o‘xshab ketadi.

---

57