Elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini

2.4.  Yarimo‘tkazgichlar  tayyorlash  texnologiyasi
Tabiatda kremniy faqat oksidlangan holda uchraydi. Texnik
kremniy, kremniy ikki oksidini (SiO
2
) elektr yoyida tiklash yo‘li
bilan  olinadi.  Bu  kremniy  1  %  kiritmaga  ega  bo‘lib,  yarimo‘t-
kazgich  sifatida  qo‘llanilishi  mumkin  emas.  U  sof  kremniyli
yarimo‘tkazgich  olish  uchun  dastlabki  xomashyo  hisoblanadi.
Yaroqli  yarimo‘tkazgich  asboblarning  chiqish  foizi,  asosan,
yarimo‘tkazgichni begona kiritmalardan tozalash darajasiga bog‘liq.
Ko‘pchilik  yarimo‘tkazgich  asboblarni  yasashda  (tranzistorlar,
diodlar) maxsus tozalangan monokristall materiallar qo‘llaniladi.
Foto- va termorezistorlarda yarimkristall amorf moddalar qo‘lla-
niladi.
NiCa,  Cu,  Mn  va  boshqalardan  tozalash  uchun  quyma
holdagi texnik kremniy (germaniy) kvars shishali (grafit) kemaga
joylashtiriladi va yuqori chastotali generator yordamida ingichka
eritilgan zona hosil bo‘ladi.
Kiritmalar  qattiq  holatidagiga  ko‘ra,  suyuq  fazada  ko‘proq
eruvchanlikka  ega.  Shuning  uchun  erigan  zonani  asta-sekin
tozalanayotgan namuna bo‘ylab harakatlantirilsa, u holda kiritma-
lar quymaning bir boshiga kelib qoladilar. Quymaning ifloslangan
qismi olib tashlanadi. Tozalashning bunday usuli zonali eritish deb
ataladi.
Monokristall  olish  uchun  eritmadan  sug‘urib  olish  usuli
(Choxralskiy usuli) qo‘llaniladi. Kiritmalardan yaxshilab tozalan-
gan yarimo‘tkazgich tigelda eritiladi. So‘ngra eritmaga xuddi shu
materialdan  monokristall  o‘sish  markazi  kiritiladi  va  aylantirib
turib,  u  sekin  ko‘tariladi.  O‘sish  markazi  bo‘ylab,  sirt  taranglik
bilan  ushlab  turiladigan  eritmaning  suyuq  ustuni  hosil  bo‘ladi.
Ustun ancha past temperatura sohasiga tushib qotadi va mono-

---

31
kristall hosil bo‘ladi. Bu monokristall diametri eritma temperatu-
rasiga bog‘liq ravishda 40 mm gacha uzunlikda 20—80 mm atrofida
bo‘ladi.