Elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini

10.9.  Bir  taktli  to‘g‘rilash  sxemalari
Bir  fazali  bir taktli  to‘g‘rilash  sxemasi
Bir fazali bitta yarim davrli to‘g‘rilash sxemasi 10.8-rasmda
keltirilgan. VD1 diod anodida musbat potensial bo‘lganida tok,
VD1  diod,  R
yu
  yuklama  orqali  oqib  o‘tib  transformator  ikki-

---

208
lamchi  chulg‘amiga  tutashadi.  Agar  U
KIR
= U
1m
·sin  t  bo‘lsa,
yuklamadagi tok yarim sinusoidal shaklda bo‘ladi, yuklamadagi
kuchlanish shakli ham shunday shaklda bo‘ladi. Bu to‘g‘rilangan
tok bitta davrda yuklamadan oqib o‘tadigan to‘g‘rilangan tokning
o‘rtacha qiymati bo‘lgan o‘zgarmas tashkil etuvchiga ega bo‘ladi.
Bir taktli to‘g‘rilash sxemasida  quyidagi munosabatlar o‘rinli
hisoblanadi.
U
0
= ( 2 /  ) · U
2
= 0,45 · U
2
;
I
0
= (2/) · I
2
= I
2
/ 1,57 = 0,637 · I
2
.
Yopiq  ventilga  qo‘yiladigan  teskari  kuchlanish  transfor-
mator ikkilamchi chulg‘amiga qo‘yiladigan kuchlanishga propor-
sional bo‘ladi:
U
TES
= U
m
=  · U
0
= 3,14 · U
0
= U
2
· 2 ,
ya’ni, to‘g‘rilangan kuchlanishda  martaga katta bo‘ladi. To‘g‘-
rilangan kuchlanish  va tok  pulsatsiyasining chastotasi  f
to‘g‘
= f
tar
bo‘ladi (ya’ni m=1).
10.8-rasm.  Bir  fazali  bir  taktli  to‘g‘rilash  sxemasi
va vaqt diagrammalari.
Tr
VOL
u
1
wt
wt
wt
wt
wt
u
v
u
obr
f)
e)
a)
b)
d)
R
n

---

209