Elektronnıń salıstırmalı zaryadın anıqlaw Eksperimenttiń obyektleri

Dúzilis


Eskertiwler:
1. Ólshewler qarańǵı laboratoriyada ótkeriledi.
2. Gelmgolc katushkası arqalı ótip atırǵan toqtıń shaması 2 A den úlken bolǵan jaǵdayda tájiriybeler júdá kishi waqıt ishinde ótkeriledi.

Elektronnıń salıstırmalı zaryadın anıqlaw ushın arnalǵan eksperimentallıq dúzilis 2-súwrette, al onıń elektrlik sxeması 3-súwrette berilgen.

- Trubkanı elektr toǵı menen támiyinleytuǵın barlıq sımlardı jazdırıńız hám potenciometrdiń barlıq tutqaların shep tárepki awhalǵa alıp kelińiz;
- Elektronlıq-nurlı trubkanıń 6,3 voltli kiriwshi sımın trubkanı elektr energiyası menen támiyinlewshi derektiń 6,3 voltlik ushlarına jalǵańız;
- Trubkanı elektr energiyası menen támiyinlewshi derektiń oń 50 voltlik shıǵıw sımın teris 500 voltlik shıǵıw sımı menen tutastırıńız hám onı elektronlıq-nurlı trubkanıń "-" belgige iye (katod) uyası menen jalǵańız;
- Elektronlıq-nurlı trubkanıń "+" uyasın (anod) 500 voltlik shıǵıw sımınıń oń polyusı, al W uyasın (Wehnelt – cilindr) 50 voltlik derektiń teris polyusı menen tutastırıńız;
- U tezletiwshi potencialınıń mánisin ólshew ushın 300 voltli diapazonda ólsheytuǵın voltmetrdi 500 voltlik shıǵıw sımına tutastırıńız;
- Elektronlıq-nurlı trubkanıń awıstırıw plastinkaların anod penen katodqa tutastırıńız;
- DC turaqlı toq deregin toqtı ólshew diapazonı 3 A bolǵan ampermetrge Gelmgolc katushkaları menen izbe-iz jalǵańız;
- Trubkanı elektr menen támiyinlewshi derekti iske qosıńız hám tezletiwshi U=300 V potencialın túsirińiz;
Eskertiw: termoelektronlıq emissiya bir neshe minuttan soń katod qızǵannan keyin baslanadı.
- Elektronlıq dásteniń fokusirovkasın Wehnet-cilindrdegi kernewdiń mánisin 0…10 V aralıǵında ózgertiw arqalı shetleriniń shegaraları anıq kórinip turatuǵın nurdı alıńız.
- Gelmgolc katushkaların DC energiya deregine jalǵańız hám elektronlar nurı tuyıq orbita payda etetuǵın toqtıń mánisin tabıńız.
Eger elektron nurı anodtan shıqqannan keyin durıs emes (shep tárepke qaray) awıssa, onda:
- toq dereginiń ekewin de jazdırıńız.
- magnit maydanınıń polyusların ózgertiw ushın turaqlı toq deregindegi kontaktlerdi ózgertińiz.
Eger elektronlar tuyıq dóńgelek orbita boyınsha emes, al spirallıq sızıq boyınsha qozǵalatuǵın bolsa, onda
- uslap turıwshı kronshteynlerdiń qısıp uslap turıwshı eki boltın bosatıńız (elektron-nurlı trubkanıń informaciyalıq kitabın oqıńız).
- elektronlıq nur tuyıq dóńgelek orbita túrine engenshe elektronlıq-nurlı trubkanı dıqqat penen burıńız.
- qısıp uslap turıwshı boltlardı qatarańız.