Elektronika va sxemalar” fanidan tayyorlagan mustaqil ishi 1-mavzu: Mustaqil manbali o‘zgarmas tok zanjirini hisoblash. Elektr zanjirning kompleks uzatish funksiyasini hisoblash Reja

6-mavzu: Operatsion kuchaytirgichlar asosidagi analog signallar o‘zgartirgichlari
OKning inverslamaydigan ulanishi, katta ichki qarshilikka ega signal manbayini kirish qarshiligi kichik bo‘lgan signalni qayta ishlovchi qurilma bilan muvofiqlashtirish talab etilganda qo‘llaniladi. Bunda signal fazasi saqlanadi.
Manfiy TA chuqurligi ortsa kuchaytirish koeffitsienti KU kamayadi va birga tenglashadi .
Bunday kuchaytirgich kuchlanish qaytargichi deyiladi. Kuchlanish qaytargich sxemasi 30.1-rasmda keltirilgan. Qaytargichda maksimal kirish va minimal chiqish qarshiligi ta’minlandi. OK asosidagi qaytargich, boshqa (emitter va istok) qaytargichlar, muvofiqlashtiruvchi kaskad sifatida qoilaniladi.

1.-rasm. Kuchlanish qaytargichi sxemasi

Inverslaydigan jamlovchi qurilma. Jamlash qurilmasi bir nechta kuchaytirilgan kirish signallarining algebraik yig‘indisiga teng bo‘ladigan kuchlanishni shakllantirish uchun xizmat qiladi, ya’ni matematik qo‘shish amalini bajaradi. Bunda kirish signali inverslanadi. Misol tariqasida, 30.2.-rasmda uchta kirishga ega bo‘lgan inverslaydigan jamlash qurilmasi sxemasi keltirilgan.

OK ideal deb hisoblab (IKIR=0 , U’=U’’) inverslaydigan kirish uchun Kirxgofning birinchi qonuniga binoan quyidagicha yozish mumkin.

Bundan chiqish kushlanishi:

kelib chiqadi, ya’ni chiqishdagi signal o ‘zining masshtab koeffitsienti bilan olingan kirishdagi signallarning algebraik yig‘indisiga teng bo'ladi.

2.-rasm. Uchta kirishli inverslaydigan jamlash qurilmasi sxemasi


bo’lgan xususiy holda:

Bo’ladi.

Inverslamaydigan jamlovchi qurilma. Uchta kirishga ega bo‘lgan mazkur qurilma sxemasi 30.3.-rasmda keltirilgan. Kirish signallari inverslamaydigan kirishga, manfiy ТА signali esa RTA orqali inverslaydigan kirishga beriladi. Kirxgofning birinchi qonuniga binoan , chunki ideal OK da IKIR.=0.

Demak,

OK kirishlari potensiallari bir-biriga teng degan shartdan kelib chiqqan holda U’ kirish potensialini aniqlaymiz, ya’ni:

Bundan UCHIQ=K(U1+U2+U3),
bu yerda uchta kirishli jamlovchi qurilma uchun va
n ta kirishli jamlovchi qurilma esa ga teng.

Ayiruvchi — kuchaytirgich. Chiqishida ikkita kirishdagi signallaming farqiga teng kuchlanish olish imkonini beruvchi qurilma sxemasi 30.4-rasmda keltirilgan.

Kirxgofning birinchi qonuniga binoan I1+I0 = 0, chunki ideal OKda IKIR=0.

Ideal OKda kirish potensiallari teng U’=U’’. Inverslamaydigan kirish potensiali:


3.-rasm. Inverslamaydigan jamlovchi qurilma sxemasi

Bundan yoki

Demak, natijaviy

4.-rasm. Ayiruvchi — kuchaytirgich sxemasi
Pretsizion attenyuator. Attenyuator (so‘ndirgich) kuchlanishni talab qilingan marta susaytirish uchun xizmat qiladi. Asosan yuqori chastota o’lchov apparatlarida, masalan, standart signallar generatorlari va komparatorlarda qo‘llaniladi. Pretsizion (o‘ta aniq) attenyuator sxemasi 30.5-rasmda keltirilgan.

5.-rasm. Pretsizion attenyuator



6.-rasm. Differensiallovchi qurilma.



7.-rasm. Differensiallovchi qurilma chiqishidagi kuchlanishning vaqt diagrammasi.



8.-rasm. Integrallovchi qurilma sxemasi.



9.-arsm. Integrallovchi qurilma chiqishidagi kuchlanishning vaqt diagrammasi.



10.-rasm. Aktiv RC (a) va polosa filtri (b) sxemasi



11.-rasm. Diodli (a) va BTli (b) logarifmik kuchaytirgich sxemasi



12.-rasm. Antilogarifmik kuchaytirgich



13.-rasm. Komparator sxemasi (a) va uning vaqt diagrammasi (b)