Elektronika va elektrotexnika

Kuchaytirish koeffitsentlari
Mukammal DK kirishdagi sinfaz signal chiqishda sinfaz va differensial signalni keltirib chiqarmasligi kerak. Tok manbasining ichki qarshigiga eng yuqori talablar qo‘yiladi.
Kuchaytirish koeffitsentlari. Ikkala yelkasi bir xil bo‘lmagan, tok manbasi yakuniy qarshilikka ega bo‘lgan real DK da kirish signalining sinfaz tashkil qiluvchisini chiqish signalining differensial tashkil qiluvchisiga ta`siri va kirish signalining differensiyal tashkil qiluvchisini chiqish signalining sinfaz tashkil qiluvchisiga ta’siri mavjud bo‘ladi.
Umumiy holda sinfaz va differensial tashkil qiluvchilari orasidagi nisbatni ikkita tenglamalar yordamida yozish mumkin:

1. 
   ;
   
2. 
   ,
   

bu yerda K koeffitsentlar mos tashkil qiluvchilarni kirishdan chiqishga uzatish koeffitsentlaridir. Mukammal DK ga K_sd va K_ds koeffitsentlar nolga teng bo‘ladi.
DK ning asosiy parametri differensial tashkil qiluvchining K_dd kuchaytirish koeffitsentidir. Uni odatda kuchaytirish koeffitsiyenti deb atashadi va K orqali belgilashadi.
Differensial signal uzatilganda emitter potensiali o‘zgarmasdan qoladi. Demak uning o‘garuvchan tashkil qiluvchisini nolga teng deb hisoblasa bo‘ladi. Shuning uchun har bir yelka uchun kuchaytirish koeffitsiyentini R_e=0 deb hisoblagan holda ifoda bilan olish mumkin. Har bir yelkada signal kuchaytiriladi. Chiqishda kuchaytirilgan signal qo‘shilganligi uchun DK ning kuchaytirish koeffitsenti alohida yelkalarning kuchaytirish koeffitsentiga tengdir.
ifoda R_e=0 deb faraz qilgan holda quyidagini olamiz:
.
Tabiiyki DK ning kuchaytirish koeffitsiyenti oddiy kuchaytirgichni kuchaytirish koeffitsiyentidan kattadir. Farq o‘n martalarni tashkil qiladi. Mos ravishda drefni mavjud bo‘lmasligidan tashqari DK ga katta kuchaytarish koeffitsiyenti xosdir. Bu uning ikkinchi muhim afzalligidir.
Kichik omli manbasi (R_g qiymati 1kOm dan kichik) va katta bo‘lmagan ishchi toklari (1 mA dan kam) bo‘lgan maxrajdagi ikkinchi qo‘shiluvchini hisobga olmasa ham bo‘ladi:
b) .
Bu yerga ifodadagi R_k qiymatini va qiymatni qo‘ygan holda kuchaytirish koeffitsiyentini quyidagi shakilda olamiz:
.
Masalan, E_k=12V va V bo‘lsa, K=-400 bo‘ladi. Ko‘rib turganimizdek DK da kuchaytirish koeffitsiyenti sodda kuchaytirgichlardagi kabi ta’minot kuchlanishi va tinchlantirish rejimida kollektor kuchlanishi bilan bog‘langan. Biroq (9.38) ifodadagi maxraj shunday kichik qiymatga ega bo‘ladiki, bu sodda kuchaytirgichda turg‘unlik nuqtayi nazar bo‘yicha erishib bo‘lmaydi. Kuchaytirish koeffitsiyenti (berilgan ) ishchi tokga bog‘liq bo‘lmaydi. Haroratga u U_H kattalik orqali bilvosшta bog‘langan.
Sinfaz tashkil qiluvchining kuchaytirish koeffitsiyenti (9.36) muofiq quyidagicha aniqlanadi:
.
Ikkala bazani fikran bog‘lash va ularga U_{kir s} signalni berish kerak. U^*=const deb faraz qilgan holda ni olamiz. Agarda tok manbasining qarshiligi R_l ga teng bo‘lsa, I₀ tok kattalikka o‘zgaradi. Kollektor potensiali - kattalikka o‘zgaradi. U holda
.
Odatda , mos ravishda .
K_sd koeffitsiyent (9.36) ga muofiq chiqish kuchlanishining sinfaz tashkil qiluvchisiga signalning differensial tashkil qiluvchisini ta’sirini ifodalaydi:
.
Differinsial signal ikkala emitter o‘tishlari orasida teng taqsimlanganligi uchun o‘rtaga kollektor potensiallini o‘zgarishining asosiy sababi yelkalarning kuchaytirish koeffitsiyentlari bir xil bo‘lmasligidir. Shuning uchun

deb hisoblasak bo‘ladi. Bu yerda O‘ng tomonni kuchaytirishning o‘rtaga koeffitsiyentiga ko‘paytiramiz va bo‘lamiz:

So‘ngra kuchaytirish koeffitsiyentlarining bir xil bo‘lmasligining asosi sababi R_k qarshiliklarning farqi deb hisoblagan holda ni qo‘yamiz. U holda
.