Elektronika va asbobsozlik

1.4-rasm. Qaytar toklardan tuzatish sxemasi bilan bog‘langan invyertorning sxemasi
1.4-rasmda keltirilgan invyertor kuch zanjiri T1 transformatordan VT1 va VT2 tranzistorlardan, VD1 va VD2 diodlardan iborat. Invyertorning yuklamasi transformatorning ikkilamchi cho‘lg‘amidagi L1 induktiv element va Ryu rezistor hisoblanadi. Tranzistorlar nolli pauzalarsiz to‘g‘ri burchakli impulslar orqali kommutasiyalanadi. Bu impulslar qo‘zg‘atgichdan tranzistor bazalariga R1 va R2 rezistorlar orqali byeriladi. Shuningdek, bu rezistorlar to‘yingan tranzistorlar baza toklarini cheklaydi. Avval aytib o‘tilganidek, bunday qo‘zg‘atish kuch zanjirida kiska vaqtli qisqa tutashuvlarni vujudga keltiradi. Bu vaqtlarda har ikkala tranzistorlar ochiq bo‘ladi va ularda transformatorning birlamchi cho‘lg‘amlarida kommutasion toklar keskin ortadi. VT1 va VT2 tranzistorlar kommutasion toklari transformatorning birlamchi cho‘lg‘amlari o‘rta nuqtasidan UKIRta’minot manbaining minus qutbiga oqib o‘tadi, ya’nitransformatorning ikkilamchi cho‘lg‘amiga transformasiyalanmaydi va shuning uchun bu toklar qaytar toklar deyiladi.
Kommutasiya jarayonini yaxshilash maqsadida invyertor sxemasiga qo‘shimcha ravishda qaytar toklardan qutulish shamasi (QTQS) kiritiladi (1.5-rasm). U ikkita kirishga (11 va 21) va ikkita chiqishga (12 va 22) ega. VT1 tranzistorning yopiq holatiga mos keladigan invyers chiqish kuchlanishining qutbiga sxemaning 12 ochiq va VT1 tranzistorning emittyer-baza o‘tishini shuntlaydi va qo‘zg‘atish zanjirini VT1 tranzistorni ochishiga VT2 tranzistor yopilmaguncha va chiqish kuchlanishining qutbi o‘zgarmaguncha, ya’ni sxemaning 21 kirishida musbat potensial bo‘lmaguncha yo‘l qo‘yilmaydi.
1.6-rasmda tasvirlangan invyertor invyertorining kaytar toklardan qutilish sxemasida uchta DD1, DD2 va DD3 mantiqiy elementlardan foydalanilgan.