Elektronika va asbobsozlik” kafedrasi kurs loyixasini bajarish bo’yicha topshiriq

1-rasm. Avtomatlashtirish sistemasining markazlashtirilmagan bir pog’onali boshqarish sxemasi.
Markazlashtirilgan bir pog’onali boshqarish sistemasida markaziy boshqaruv punktiga texnologik ob’ekt to’g’risidagi barcha axborot chiqariladi (3-rasm).
Markazlashtirilgan boshqarish sistemalari quyidagi kamchiliklarga ega: barcha operativ axborotlarning markaziy boshqarish punktida to’planishi tufayli uzluksiz ishlaydigan texnologik jarayonlarda sistemani ta’mirlash va joriy xizmat ko’rsatish ishlari ancha murakkablashadi; markaziy boshqarish punktini va aloqa yo’llarini texnik jihozlashga ketadigan harajatlar oshdi; sistemaning ishonchliligi markaziy boshqarish punktida xato-kamchiliklarni o’z vaqtida tuzatish mumkin bo’lmaganligi tufayli kamaydi.

Bir necha bo’linmalardan to’zilgan va ular orasidagi masofa katta bo’lsa, boshqarish tarkibi ko’p pog’onali qilinadi.
Tarkib sxemasida shartli ravishda texnologik ob’ekt, boshqarish punktlari (mahalliy shchitlar, operator xonasi va shu kabilar), ishlab chiqarishda qatnashuvchi texnolog-xodimlar, texnik vositalar, o’zaro aloqa yo’llari ko’rsatiladi; odatda sxema elementlari to’rtburchak shaklida ifodalanadi (3-rasm).
Texnologik jarayonlarning murakkablik darajasiga qarab tarkibiy sxemalar turli ko’rinishlarga ega bo’lishlari mumkin. Bu ko’rinishlar odatda texnik topshiriqda berilgan bo’ladi. Bularga konstruktiv, funksional algoritmik, tashqiliy yoki ularning bir nechtasi bir sxemada birgalikda bo’lishi mumkin. Funksional tarkib sxemasida sistemaning har bir qismi bajaradigan vazifasi bo’yicha tayyorlanadi.
Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirshda hal qilinadigan masalalar mutaxassislardan turli avtomatika vositalarining to’zilishi va ishlash prinsiplari, avtomatik sistemalarining turli ko’rinishlari va sinflarini yasash usullarini bilishni ham texnologik jarayonlarini avtomatlashtirish soxasidagi ishlar bilan birga aniq va bir qiymatli almashish mumkin bo’lgan texnik tilni egallashni ham talab qiladi. Bu biror texnologik jarayonni avtomatlashtirshning mantiqiy hisoblangan va texnik jihatdan asoslangan sistemasini montaj qilish, sozlash va ishlatish masalalari bilan shug’ullanuvchi mutaxassislar uchun birday tushunarli bo’lgan shaklda ifodalanishi kerak. Bunda barcha mutaxassisliklarda yaratilayotgan avtomatlashtirish sistemasini tushunish maxsus ishlab chiqariladigan texnik hujjatlar vositasida ta’minlanadi. Loyiha hujjatlarini yaratish, shakllantirish, tasdiqlash turli me’yor, qoida, standartlar bilan reglamentlashtirilgan. Bularga quyidagilar kiradi:
SPDS – qurilish uchun loyiha xujjatlarining sistemasi
SNiP – qurilish me’yorlari va qoidalari
VSN – tarmoq qurilish me’yori
ESKD – konstruktorlik hujjatlarining yagona sistemasi
GOST – davlat standarti
OST – tarmoq standarti
RM – ko’rsatma materiallar.