Elektronika elementlari. Reja: Elektron asboblar tuzilishi va ishlash prinspi. Yarim o`tkazgichli asboblar

Yarim o`tkazgichli diod. Yarim o`tkazgichli diod (vental) deganda “p” va “r” o`tkazuvchanlikli yarimo`tkazgichlardan tashkil topgan elementni tushunamiz (1-rasm).



1-rasm. Yarimo`tkazgichli vental va uni ulanish sxemalari.

a) Umumiy ko`rinishi.

b) Teskari yo`nalishda ulanish.

v) To`g`ri yo`nalishda ulanish.

 - tog`ri tok

 -teskari tok

2-rasmda germaniyli diodni voltamper xarakteristikasi (a) xamda shartli belgisi ko`rsatilgan (b).



Hozirgi kunda elektronika sanoati nuqtali va yassi diodlar ishlab chiqarmoqda. Nuqtali diodlar asosan yuqori chastotali toklarni to`g`rilasjda qo`llaniladi.
Tunnel diod ikki qutbli yarim o`tkazgichli asbob bo`lib unda tok tashuvchilar p – n sohasidan o`tmay balki o`ziga hos “tunnel” orqali o`tib ketadi. Agar diodlar o`zgaruvchan sig`imdan iborat bo`lsa bunday diodlar varikaplar deyiladi.

Varikaplar radiotexnikada:

• 
  tebranish konturlarining rezonans chastotasini qayta sozlash;
  
• 
  chastotani chiziqli bo`lmagan sig`imga o`zgartirish;
  
• 
  yuqori chastotali elektr tebranishlarni kuchaytirishda ishlatiladi.
  

Yarim o`tkazgichli diodlar tokni bir tomonga o`tkazish imkoniyatiga ega bo`lganliklari tufayli ular o`zgaruvchan tokni o`zgarmas tokka aylantiruvchi sxemalarda qo`llaniladi (3-rasm).


3-rasm. a) bitta yarim davrli ventilli to`g`rilagich.

b) to`g`rilangan tok grafigi.

4-rasmda ikki yarim davrli ventilli to`g`rilagichlar sxemalari ko`rsatilgan.

4-rasm. Ikki yarim davrli (a) va ko`proq sxemali to`g`rilagich sxemalalri.