|
4.5.Ultra yuqori chastotali elektromagnit maydon bilan davolash
texnikalari
Ultra yuqori chastotali elektr va elektromagnit maydon bilan davolash
ancha keng qo‘llaniladigan usul bo‘lib, bunda odam organizmiga 25—50 mGs
chastotalardagi ultra yuqori chastotali (rus. UVCH) elektromagnit maydoni
bilan ta’sir etiladi. Bunday davolash organizm va to‘qimalarga boshqa
usullardan ko‘ra yaxshiroq va samaraliroq ta’sir ko‘rsatadi. Davolash
muassasalarida UVCH seriyali kichik, o‘rta va katta quvvatga mo‘ljallangan
apparatlardan foydalaniladi. Impulsli UVCH maydoni bilan davolovchi
apparatlar ham ishlatiladi. UVCH bilan davolashda bemor organizmiga
elektrodlar orasidagi (6.12-rasm) elektromagnit maydoni ta’sir ettiriladi.
Bemorni davolash uchun shu ikki elektrod orasiga joylashtiriladi.
Bunda quyidagi kattaliklar belgilangan: So—plastinalar oralig‘idagi havoda
sodir bo‘ladigan sig‘im, So, bemor tanasining aktiv R va sig‘im S qarshiliklari.
Quyida impulsli UVCH terapiya
109
4.11-rasm UVCH maydon tebranishlarining shakli
apparatlari
yordamida
bemorga
berilayotgan
UVCH
maydon
tebranishlarining shakli ko‘rsatilgan (6.13-rasm).
Apparatda quyidagi grafiklar belgilangan: a) uzluksiz rejim; b) impulsli rejim
grafiklari. UYUCH terapiya apparatlari sifatida UVCH-30, UVCH-66, UVCH-
80, EKRAN-1 hamda impulsli UYUCH terapiya apparatlari sifatida «Impuls—
3» apparatlaridan, shuningdek chet el firmalarida ishlab chiqarilgan ayrim
apparatlardan foydalaniladi. UVCH seriyali sobiq SSSR va Rossiya
apparatlarida chastotasi 40,68±2% MGs chastotali UYUCH maydonlaridan
foydalaniladi. Kichik quvvatga mo‘ljallangan UVCH—30 apparati (6.14-rasm)
quyidagi texnik xarakteristikalarga ega.
Apparat 220±5%V 50 Gs chastotali kuchlanishda ishlaydi, UYUCH
maydonining chiqish quvvati 15 va 30 Vt larda belgilanadi. Apparatni sarf
qilish quvvati 160 Vt atrofida. UVCH—30 apparati manba bloki UVCH
maydon hosil qiluvchi generator bloki va bemor konturidan iborat bo‘ladi.
Bemor konturi bilan generatorning anod konturini bir-biriga sozlash
o‘zgaruvchan kondensator S2, S3 yordamida qo‘lda amalga oshiriladi.
110
UVCH-30
4.12-rasm UVCH maydon hosil qiluvchi
generatorbloki
4.13-rasm UVCH-30
apparatida ikki anodli generator lampasi GU—19 asosida UYUCH generatori
yig‘ilgan. UVCH—30 apparati quyidagi: 1) elektrod tutgichlarining
kronshteynlari; 2) elektrod tutgich; 3) chiqayotgan UYUCH—maydon quvvatini
ko‘rsatuvchi o‘lchash asbobi; 4) apparatning manbaga ulanishi va sozlanish
darajasini ko‘rsatuvchi indikator; 5) quvvat dastagi (15,30Vt); 6) o‘lchash
asbobida manba kuchlanishi va chiqish quvvatini o‘lchashni amalga oshiravchi
knopka; 7) apparatni manbaga ulash dastagi; 8) bemor va anod konturini
sozlovchi kondensator dastagi («nastroyka»); 9) ko‘tarib yurish dastagidan
iborat.
111
4.14 rasm O‘z – o‘zidan qo‘zg‘aluvchi generator ikki taktli sxema
Ushbu appparatda o‘z – o‘zidan qo‘zg‘aluvchi generator ikki taktli sxema
bo‘yicha GU – 19 (VL 1) lampasida yig‘ilgan (nurli tetrodni ikki anodlisi). Bu
avtogenerator ikki konturli. Anod konturi L7, L9 induktiv g‘altak va VL 1
lampani chiqish sig‘imlari va S8 yarim o‘zgaruvchan kondensatordan iborat
bo‘lib S8 kondensatoridan anod konturini zavod sharoitida sozlanishi bajariladi.
To‘r konturi L10 induktiv g‘altagi va VL 1 lampasini kirish sig‘imlaridan
iborat. Teskari bog‘lanish lampani o‘tish sig‘imlari bilan parallel ulangan S9,
S10 kondensatorlari orqali tashkil etilgan. Avtomatik siljitgich vazifasini
bajaruvchi R 6 qarshiligi L 10 induktiv g‘altagini o‘rta nuqtasiga ulangan .
Lampani cho‘g‘anma spirali yuqori chastota S 11 ekranlovchi tur S4
kondensatorlari bilan blokirovka qilingan. L 3 induktiv g‘altagi o‘rtasida
joylashgan aloqa o‘rami yordamida generatorni anod konturi chiqish (bemor )
konturi bilan bog‘lanadi. L 8 aloqa o‘rami ekrani erga ulangan va u anod va
chiqish konturlari orasidagi sig‘imli aloqani kamaytiradi. Simmetrik ikki taktli
generator sxemasi bilan birgalikda bu xolat apparat tomonidan nurlatiladigan
112
juft garmonikalarni anchaga kamaytiradi. Bemor konturi L 1 , L 2 induktiv
g‘altagi bilan S 6 kondensatorlaridan iborat. S6 o‘zgaruvchan bo‘lib bemor
konturi chastotasini generator chastotasi bilan davolash vaqtida sozlash uchun
ishlatiladi. Generator lampasini anodi D 1010 A markali diod ustuni va
filtrlovchi kondensatordan S3 iborat bo‘lgan ikki yarim davrli to‘g‘rilash
sxemasidan kuchlanish olib ishlaydi. Anod kuchlanishi L 6 drosseli orqali L 7 ,
L 9 induktiv g‘altaklarni o‘rta nuqtasiga beriladi . VL 1 ni ekran to‘ri xam shu
to‘g‘rilagichdan R 5 qarshiligi orqali kuchlanish olib ishlaydi. CHiqish
quvvatini boshqarish transformator T1 ning yuqori voltli cho‘lg‘amini o‘rtasiga
ulangan R1 qarshilikni SA 2 uzib ulagich bilan ulanishi xisobiga bajariladi.
SHu zanjirga N L signal lampasi xam ulangan va u R 7 qarshiligi bilan
shuntlangan , uni yonishini yorqinligiga ko‘ra chiqish quvvatini mavjudligi va
katta yoki kichikligini bilish mumkin. To‘g‘rilagich va VL 1 lampasini nakali
T1 dan kuchlanish olib ishlaydi. T1 transformatorini birlamchi cho‘lg‘ami 127
V kuchlanish xam ulanishi uchun seksiyalarga ega (SA 3 uzib ulagichi )
birlamchi cho‘lg‘am tomonida ular chiqarilgan bo‘lib ularni SA 1 uzib ulab
apparat ishlashi uchun kerakli kuchlanishni tanlash mumkin. Manba kuchlanishi
o‘lchov asbobi (millivolt) bilan nazorat qilinadi. Buning uchun SA 4 uzib
ulagichi yordamida T1 ni nakal cho‘lg‘amiga R 2 so‘ndiruvchi qarshiligi va VD
3 diodi orqali ulanadi. SA 4 ni boshqa xolatida (mA) V L 1 lampasi anodi va
ekranlovchi turidagi tokni doimiy tashkil etuvchisiga proporsional kattalikni
o‘lchaydi ya’ni chiqish quvvatini. UVCH - 30 apparati quyidagi texnik
xarakteristikalarga ega: generator chastotasi 40 , 68 MGs ± 2 % ; chiqish
quvvati 30 Vt manbadan oladigan quvvati 200 Vt; UVCH – 30 ni
modifikatsiyalangan varianti UVCH – 3 0 – 2 da generator va quvvat
kuchaytirgichi aloxida sxema bo‘yicha ishlangan. Uning generatori kvarsli
stabillashga ega bo‘lgan tranzistorli avtogeneratorlardan iborat chastotasi 40 ,
68 MGs ± 0.05 % . shuningdek dastlabki tranzistorli kuchaytirgich xam bor.
Uning quvvat kuchaytirgichi bemor konturiga ulangan va ikki taktli sxema
bo‘yicha GU - 19 – 1 nurli tetrod lampasida yig‘ilgan .
113
Do'stlaringiz bilan baham: |
