Elektron jadvallar mavzusini o‘qitish Uslubiyoti Reja

Elektron jadvallar mavzusini o‘qitish
Uslubiyoti


Reja:

1. Elektron jadvallar haqida umumiy ma'lumotlar.

2. Ishchi xujjatlar bilan ishlash.
3. EXCEL dasturida ma'lumotlar bilan ishlash.

Elektron jadvallar –jadval shaklida berilgan ma’lumotlarni saqlash va qayta ishlashga mo‘ljallangan dasturiy vositalardir. Elektron jadvallar ikki o‘lchovli massivlar (ko‘pincha ish varaqlari deb ataladi) bo‘lib, ustunlar va satrlardan tarkib topgan. Elektron jadvallar loyihalashtiruvchi dasturiy vositalarni jadval protsessorlari deb ham ataladi. Ular faqatgina jadvallar yaratibgina qolmay balki jadvaldagi ma’lumot larni qayta ishlashni avtomatlashtirish imkoniyatini beradi. Bundan tashqari elektron jadvallar yordamida turli iqtisodiy buxgalterlik va injenerlik hisob-kitoblarini bajarish, turli ko‘rinishishdagi diagrammalarni ko‘rish, murakkab iqtisodiy tahlil o‘tkazish, turli xo‘jalik vaziyatlarini modellashtirish va optimal yechimini topish mumkin va x.k.
Jadval protsessorlarining funksiyalari turli tumandir:

- elektron jadvallarni yaratish va taxrir qilish;

- elektron jadvallarni bezash va chop etish;

- formulalar orqali bolangan ko‘p jadvalli funksiyalar yaratish;

- diagrammalarni ko‘rish, ularni o‘zgartirish va iqtisodiy masalalarni grafik usullarda yechish;

- elektron jadvallar bilan ma’lumot bazasi kabi ishlash jadvallarni saralash, ma’lumot larni so‘rovga muvofiq tanlash;

- jamlovchi va yakuniy jadvallar yaratish;

- jadvallar ko‘rinishida tashqi ma’lumot bazasi ma’lumot laridan foydalanish;

- «nima-agar» ko‘rinishidagi iqtisodiy masalalarning параметрlarini birma-bir tanlash yo‘li bilan yechish;

- optimizatsiya masalalarini yechish

- ma’lumotlarni statistik qayta ishlash;

- slayd-shou yaratish;

- makrokomandalar yaratish, ishlash muhitini foydalanuvchi ehtiyojiga moslashtirish.
Hozirgi paytda elektron jadvallar bozorida yuzaga kelgan vaziyatga ko‘ra yagona karvonboshi Microsoft firmasi bo‘lib, elektron jadvallardan foydalanuvchilarning 80%i Excelni afzal ko‘radi. Mahsulot sotish ‘ajmi bo‘yicha ikkinchi o‘rinda Lotus 1-2-3, keyin esa Quattro Prohisoblanadi Boshqa elektron jadvallar masalan SuperCalc ulush




MS Excelda ichki hujjatlar bilan ishlash:
1. Excel dasturini ishga tushuring va books.xls ishchi kitobini oching.
2. Ishlatilmayotgan ishchi varaqni tanlab oling va unga nom bering.
3. A ustuniga A1 yacheykadan boshlab erkin o‘zgaruvchining qiymatlarini qiriting.
4. B ustunga B1 yacheykadan boshlab funksiyaning qiymatlarini qiriting.
5. A va B ustunlardagi to‘ldirilgan yacheykalarni ajrating.
6. Standart ustunlar panelidagi «Master diogramm» tugmachasini bosing.
7. «Tip» ro‘yxatidan «tochechnaya» bandini tanlang. «Vid» palitrasida birinchi ustundagi o‘rta bandni tanlang. «Dalee» tugmachasini bosing.
8. Yacheykalar diapazoni oldindan ajratilgani uchun diogramma ustasi ma’lumotlar qatorining xastalanishini avtomatik ravishda aniqlaydi . Diogrammada berilganlarni to‘g‘ri tanlanganligiga ishonch hosil qiling . «Ryad» oynachasi va «imya» maydonida «rezultatы izmereniya» (ulchash matnlarini) ko‘rsating, sungra «dalee» tugmasini bosing.
9. «Zagolovki» zakladkasini tanlang. Berilgan qatorning nomi diogrammaning sarlavhasi sifatida avtomatik ravishda ishlatilganligiga ishonch hosil qiling. «azvanie diogrammы» maydoniga yangi nom kiritib, diogramma sarlovhasini o‘rnating va «dalee» tugmachasini bosing.
10. «V otdelnom» o‘tkazgichini o‘rnating. Ixtiyoriy ravishda ko‘shilayotgan ishchi varaqiga nom bering va «gotova» tugmasini bosing.
11.Diogramma ko‘rilib, yangi ishchi varaqda hosil bo‘lganligiga ishonch hosil qiling va «postroenie krivoy» bo‘limini bosing.
12. «Format – vыdelenie ryad» buyrug‘ini bajaring va «vid» menyusini oching.
13. «Liniya» panelida «svet» politrasini oching va kizil rangni tanlang. «Tip linii» ro‘yxatida «punktir»ni belgilang.
14. «Marker» panelida «tip markera» ro‘yxatidan uchburchakli markerni tanlang. «Svet» va «fon» politrasida yashil rangni tanlang.
15. OK tugmachasini bosing, berilganlar qatoridan ajratishni bekor qiling va grafikni qanday o‘zgarganligini ko‘ring.
16. Ishchi kitobini saqlab qo‘ying.
Ma'lumotlarni yacheykalarga kiritish uchun yacheykalar oralig'ini ajratib, ma'lumotlarni kiritish, so'ngra ENTERni bosish kerak (klaviaturadan kiritilgan ma'lumotlar hamma yacheyka oraliqlarida paydo bo'ladi). Ma'lumotlarni formula satri orqali yacheykaga kiritish uchun esa klaviaturada terish va formula satrida kiritish lozim. Kiritilganlarni bekor qilish (ENTER bosilgunga qadar) ESC tugmasi bilan amalga oshiriladi. Kiritilganlarni bekor qilish (ENTER bosilgandan keyin) "To'g'rilash" menyusi yoki CTRL+Z bilan amalga oshiriladi.
Yacheykalar oralig'idagi ma'lumotlarni tahrirlash uchun ishchi varag'ida yacheykalar oralig'ini ajratib, yangi ma'lumotlarni kiritib, so'ng ENTER ni bosish lozim.
Yacheykalarni nusxalash uchun nusxalanishi kerak bo'lgan yacheykalarni ajratib, "Tuzatish" menyusidan "Nusxalash" tugmasini bosish kerak.
Yacheykalar intervalini ajratish va CTRLQC ni bosib ta'kidlash, katakcha intervalining nusxasi qo'shimcha varaqda saqlanadi.