Elektron hisoblash mashinalari

Paralell hisoblash tizimlari
Parallel hisoblash - bu kompyuterlarni hisoblashni tashkil qilish usuli bo’lib, unda parallel (bir vaqtning o’zida) ishlaydigan o’zaro ta’sirlashadigan hisoblash jarayonlari to’plami sifatida dasturlar ishlab chiqiladi.
SMP (Symmetric multiprocessing) Simmetrik ko’p protsessorli ishlov berish – ko’p protsessorli kompyuter apparat va dasturiy arxitekturasini o’z ichiga oladi, unda ikki yoki undan ko’p bir xil protsessorlar umumiy asosiy xotiraga ulanadi, barcha kiritish va chiqarish qurilmalariga to’liq kirish huquqiga ega va barcha protsessorlarga bir xil yondashadigan, maxsus vazifalar uchun zahiralanmaydigan operatsion tizimning yagona namunasi tomonidan boshqariladi.
SMP – bu umumiy operatsion tizim va xotirani ulashadigan bir nechta protsessorlar tomonidan dasturlarni qayta ishlash.
Konveyer – bu zamonaviy protsessor va kontrollerlarni samaradorligini oshirish uchun foydalaniladigan hisoblashlarni tashkil etish usuli (vaqt birligida bajarilgan ko’rsatmalar sonini ko’paytirish - buyruq darajasida ishlatiladigan parallellik), kompyuterlar va boshqa raqamli elektron qurilmalarni ishlab chiqarishda ishlatiladigan texnologiya;
Turli protsessorlarda bosqichlar soni va mohiyati farq qiladi. Konveyer ishlov berish prinsipini besh pog‘onali konveyer misolida ko‘rib chiqamiz. Bu holda buyruqning bajarilishi quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi:

• 
  IF (Instruction Fetch) – buyruqni protsessorga yuklash;
  
• 
  ID (Instruction Decoding) – komandani dekodlashtirish;
  
• 
  OR (Operand Reading) – operandlarni o‘qish;
  
• 
  EX (Executing) – buyruqni bajarish;
  
• 
  WB (Write Back) – natijani yozish.
  

• 
  Amdal qonuni: “Jadallashtirish” - Hisoblash vaqtini qisqartirish ko’rsatkichi (S).
  
• 
  Bir protsessorli tizimlarda hisoblashni bajarishga sarflangan T_s vaqtning xuddi shu masalani parallel tizimda yechilish T_p vaqtga nisbatidir. S=T_s/T_p;
  

Ko’p yadroli protsessor - bitta protsessor kristalida yoki bitta korpusda ikki yoki undan ortiq hisoblash yadrosini o'z ichiga olgan markaziy protsessor.

Ko’p yadroli texnologiyalarni rivojlanishi
• Bir vaqtda bajarish
• Yuqori unumdorlik (ishlashi)
• Ko’p oqimli dasturlar
• Buyruqlar darajasidagi parallellik
• Kam issiqlik ajralishi
• Ko’p yadroli protsessorlar ham bir xil yoki geterogen arxitekturaga ega:
• Bir xil arxitektura(gammagen) — barcha protsessor yadrolari bir xil va bir xil vazifalarni bajaradi.
• Misollar: Intel Core Duo, Sun SPARC T3, AMD Opteron;
• Geterogen arxitektura — protsessor yadrolari turli vazifalarni bajaradi.