Elektron apparatlarini changdan himoya qilish Reja



Download 1,89 Mb.
bet7/67
Sana14.01.2022
Hajmi1,89 Mb.
#360365
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   67
Bog'liq
Elektron apparatlarini changdan himoya qilish

Adabiyotlar


  1. Imomnazarov A.T. elektromexanik tizimlarning elementlari. Oliy o’quv yurtlari uchun darslik, - Toshkent.:, “Ta’lim”, 2009., -185b.

  2. Imomnazarov A.T. sanoat korxonalri va fuqarolik binolarining elektr jihozlari, - Toshkent.:, “ILM ZIYO”, 2006., -185b.

  3. Бойко В.И. и др., Схемотехника электронных систем. Микропроцессоры и микроконтроллеры. Учебник,-С-Петербург.:, БХВ 2004.

  4. Браславский И.Я. Асинхронный полупроводниковый электропривод с параметрическим управлением. –М.:, Энергоатомиздат, 1998.



MA’RUZA - 3

ELEKTR KONTAKTLAR

REJA:

  1. Kontaktlar.

  2. Elektr kontaktlar.

  3. Kontaktlarni tekshirish.


Elektr kontaktlar – elektr zanjiridan uzluksiz tok o’tishini ta’minlovchi, bir biriga tutashuvchi qurilmadir.

Kontaktlar-o’zi qaytuvchi ko’p holatli apparat bo’lib qiymati o’ta yuklanish toklaridan oshmaydigan tokli zanjirni tez-tez kommutatsiya qila oladi.

Turlari: tutashuvchi, ponasimon, sirg’alib tutashuvchi, dumalovchi (g’ildirakli), yuzaki (faqat yuza qatlami tutashadi), chiziqli, nuqtali, jipslashuvchi va hakozo.

Elektr zanjirlarining kontakti elektr zanjirning bir qismi bo’lib ulab-uzishga va elektr tokini o’tkazishga mo’ljallangan. Apparatlar qurilishida elektr kontaktlari quyidagi asosiy guruhga bo’linadi: tutashuvchi, ajraluvchi, almashinuvchi, almashmaydigan, to’suvchi, kiruvchi.

Kontakt detali quyidagi turlarga bo’linadi: qo’zg’aluvchan, qo’zg’almas, yassi, silindirik, gnezdoli, shtirli, bimealli, metallokeramik va kompazitsion.

Kontaktlarning tutashuvi – faqat eletr tokini o’tkaizadi. Kontaktlar kattaligi xarakteristikasi asosan 2 hil bo’ladi: elektrik va mexanik.

Elektrik xarakteristikasida elektr qarshiligining o’zgarishi va kontakt detallariga va o’tish jarayonida kuchlanishi pasayuviga bog’liq bo’ladi.

Mexanik xarakteristikasida ikki kontaktli detallarining tutashuvi kuchga bog’liq bo’ladi.

Kontakt detallarining tutashuvi ular yuzasida hosil bo’ladigan kuyishlar, oksidlanishlar, deformatsiyalarga ham bog’liq bo’ladi. Kontaktlar yuzasiga kislorod, azot, azon, oltingugurt va boshqa kimyoviy elementlarning kiritilishi natijasida plyonka (qatlamlar) hosil bo’lasi. Bu plyonka qalinligi 10-15 nm bo’ladi, solishtirma elektr qarshiligi Om.sm. Har xil metallarda bu solishtirma qarshilik har xil bo’ladi. Shu sababli oksidlanish jarayonidagi plyonkalar qoplanishi masalan: nikelda juda sekin kechadi, alyuminiyda ancha tez 10 sekuntda 2-2.5 nm. xona temperaturasida 20-30 kunda 6-10nm. ga yetadi. Eng yaxshi metall qorishmali kontakt bronzadir. Volfram, oltin va platinalar hamda ham oksidlanish jarayoni bo’lmaydi.

Elektr kontaktlarida o’tish jarayoni bp’lib bunda bir biriga tegishda qarshilik oshadi, tok o’tish kamayishiga olib keladi.

O’tish qarshiligini quyidagicha aniqlaymiz: .



Rk – kontaktning o’tish qarshiligi

a - kontakt materialining yuzasi va strukturasiga nisbatan o’zgarmas kattalik

n – kontakt qismlarining konstruksiyasiga bog’liq o’zgarmas kattalik

F – kontaktlarning qisilishiga ta’sir etuvchi kuch

O’rtacha kattalikning qiymati.




Nomi

a, Om·N0.5




Mis

10·10-4

n=0.5

Latun

67·10-4

Bir nuqtali kontaklar uchun

Kumush

5·10-4

Chiziqli kontakt

Qalay

50·10-4

2 nuqtasini ham birdaniga tutashuvchi uchun. 0.7=n

Alyuminiy

16·10-4

3ta nuqtalar uchun

Po’lat

760·10-4

n=1.0




20 A gacha bo’lgan toklarda bir nuqtali kontaktlardan 100 A va yuqorisida ko’p nuqtali kontaktlar qo’llaniladi. Kontaktlarni ulash vaqtida kontaktlar deformatsiyalanib ularning bog’lanishi quyidagicha bo’ladi .


Rk

1

2

T

Elektr kontaktlarining afzalliklari va kamchiliklari.

Asosiy kamchiliklari:



  1. Tinimsiz ishlatish (bosilish) va naminal tokning oshishi natijasida kontaktlar ulanish joylarining gabaritlari va massasi oshadi. 10 kA dan yuqori tokda o’ta tezlik bilan gabariti va massasi oshadi.

  2. Kontaktlarning yemirilish hisobiga apparatning ishi sekinlashadi.

  3. Kontaktlar materialining oksidlanishi natijasida apparatlarning ishonchliligi kamayadi.

Qattiq metalli va suyuq metalli kontaktlarning afzalliklari:




  1. Kichik o’tish qarshiligi va yuqori tok o’tkazish qobilyati ya’ni elektrodda 120 A/mm2 gacha gabarit o’lchamlarining ixchamligi

  2. Yuqori toklarda qisqa tutashuvda kontaktlar bosilish vaqtini oshishi.

  3. Kpmmuatsiya paytida yemirilishning yo’qligi.

  4. Kommutatsiya paytida tebranish, oksidlanish, payvandlanish holatlari uchramaydi.

  5. Yuqori mexanik va elektrik yemirilishga chidamli.

  6. Avtomatik tarzda o’zini tiklay oladigan apparatlar ishlab chiqarish imkonini beradi

Suyuq metalli kontaktlarning kamchiligi:




  1. Ishlatilayotgan kontakt materiali (galliy va uning qotishmalari, kontaktni ulash paytida qizdirish talab etiladi ya’ni qotish harorati o’rab turgan muhitnikidan kam bo’lsa.

  2. Tebranayotgan, kuchli zarbda ishlayotgan apparatlarda suyuq metalli kontaktlar ishlatilishi noqulay.

Hozirgi kunda ishlab chiqarilayotgan kontaktlar quydagilardir:



  1. Spiralsimon gultojbargli 31.5 kA gacha

  2. Kosachali 40kA gacha

  3. O’rama gultojbargli 63kA gacha

Bulardan tashqari hozirda kontaktni har xil qotishmalardan ham tayyorlashmoqda. Volfram-kumush-nikel qotishmasidan tayyorlangan yuqori kuchlanishli qiyin yuklanadigan va ajraladigan apparatlar uchun. Past kuchlanishli va kuchsiz apparatlar uchun kumush – nikel, kadmiy oksidli va mis – grafitli qotishmalardan foydalanilmoqda.

Kontaktlarni tekshirish.

Ish hlatini tekshirish: elektr apparatlarining kontaktlarini ko’z bilan, qizish holatini diagnoz qilish. Issiqlik holatini rasmga olish afzalligi yuklamadan uzmasdan tekshirish mumkin.



Download 1,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   67




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish