Электромагнит тебранишлар ва тўлқинлар

Электромагнит тебранишлар ва тўлқинлар

Сиғими С, индуктивлиги L ва қаршилиги R бўлган контурдаги электромагнит тебранишларнинг даври Т қуйидаги формула билан аниқланади:

Агар контурнинг қаршилигижуда кичик деб

олинса, унда тебраниш даври қуйидагича бўлади:

Агар контурнинг қаршилиги R нолга тенг бўлмаса, теб­раниш сўнувчан бўлади. Бунда конденсатор қопламаларидаги потенциаллар айирмаси (агар вақт конденсатор қопламаларидаги энг катта потенциаллар айирмасига мос келувчи пайтдан бошлаб ҳисобланса) куйидаги қонун бўйича ўзгаради;

Бунда — сўниш коэффисиент сўниш логарифмик декременти деб аталади.
Агар бўлса, тебраниш сўнмас бўлиб, шундай ёзиш мумкин:

Агар вақт конденсатор қопламаларидаги потенциаллар анирмаси нолга тенг бўладиган пайтдан бошлаб ҳисобланадиган бўлса,

муносабат тўғри бўлади.
Ўзгарувчан ток учун Ом қонуни

кўринишида ёзилади; бунда I_эф ва U_eф ток кучи ва кучланишнинг эффектив қийматлари бўлиб, уларнинг ампли­туда қийматлари I_e ва U₀ билан қуйидаги муносабатда боғланган:

Z—занжирнинг тўла қаршилигидир. Агар занжирда кетма-кет уланган R актив қаршилик, С сиғим ва L индуктивлик бўлса,

Кучланиш билан ток кучи орасидаги фазалар силжиши қуйидаги формула билан аниқланади:

R,С ва L ларни турлича улаш усуллари учун занжирнинг тўла қаршилиги 2 ва фазалар силжиши формулалари 426- бетдаги жадвалда берилган.
Ўзгарувчан ток занжирида R актив қаршилнк ва I ин­дуктивликка эса бўлган ғалтак кетма-кет уланган R ва L га мувофиқ кедади. С сиғим ва R актив қаршиликка эга бўлган конденсатор параллел уланган R ва С га мувофиқ келадн. Ўзгарувчанток қуввати:

14.1. Тебраниш контури 800 СГСс cиғимли конденсатор ҳамда 2*10^-3 гн индуктивликка эга ғалтакдан иборат. Контур қандай тўлқин узунликка созланган? Контур қаршилиги ҳисобга олинмасии.

2. 
   Индуктивлиги 2*10^-3 гн, сиғими 62 дан 480 СГСс гача ўзгара оладнган тебраниш контуринн қандай тўлқин диапазонга созлаш мумкин? Контурнннг қаршилиги ниҳоятда оз.
   
3. 
   2 мкф сиғимда 1000 Гц товуш частотасини олиш учун тебраниш контурига қандай индуктивлик улаш керак? Контур қаршилиги ҳисобга олинмасин.
   
4. 
   Индуктивлиги гн бўлган ғалтак пластинкаларининг сатҳи S=10 см² ва улар оралиқларн d=0,1 мм бўлган ясcи конденсаторга уланган. Агар кон­тур 750 м узунликдаги тўлқинга резонанелашса, пластинкалар оралиғини тўлдирувчи муҳитнинг диэлектрик сингдирувчанлиги нимага теиг?
   

14.5. Тебраниш контури 0,025 мкф сиғимли контурдап ҳамда 1,015 гн индуктивликка эга ғалтакдан иборат. Занжирнинг ом қаршилигини ҳисобга олмаймиз. Конденсатор 2,5*10^-6 к электр миқдори билан зарядланган. 1) Бу тебранма контур учун конденсатор қопламаларидаги потенциаллар айирмасининг (сонли коэффисиентлар билан) ва занжирдаги ток кучинннг вақтга боғлиқ равишда ўзгариш тенгламаси ёзилсин. 2) с га тенг вақтдаги конденсатор қопламаларидаги потенциаллар айирмасининг қиймати ва зан­жирдаги ток кучи топилсин. 3) Бир давр чегарасида бу боғланишларнинг графиклари чизилсии.
14.6. Олдинги масаладаги тебраниш контури учун: 1) электр майдонининг энергияси, магнит майдони энергияси ва тўла энергиянинг вақтга қараб ўзгариш тенгламалари (сон коэффисиентлари билан) ёзилсин. 2) с га тенг вақтдаги электр майдони энергияси, магнит майдони энергияси ва тўла энергия қийматлари топилсин, 3) бир давр чегарасида бу боғланишларнинг графиклари чизилсин.
14.7. Тебраниш контури конденсатори қопламаларидаги потенциаллар айирмасининг вақтга қараб ўзгариш тенгламаси в кўринишида берилган. Конденсаторнинг сиғими 10^-7 ф га тенг. 1) Тебраниш даври, 2) контур индуктивлиги, 3) вақт бўйича занжирдаги ток кучининг ўзгариш қонуни, 4) шу контурга мувофиқ келувчи тўлқин узунлиги топилсин.
14.8. Тебраниш контуридаги ток кучининг вақт бўйи­ча ўзгариш тенгламаси қуйидаги кўринишда берилган: Контурнинг индуктивлиги 1 гн, 1) Тебраниш даври, 2) контур сиғими, 3) конденсатор қопламаларидаги максимал потенциаллар айирмаси, 4) магнит майдонининг максимал энергияси, 5) электр майдонининг максимал энергияси топилсин.