|
1-jadval.
Erkin fazo uchun bo‘lgan energiya oqimining zichligi
Namunalar
Mikrovattmetr
ko‘rsatkichi, R,
mkVt
O‘rganilayotgan
materiallarning
energiya
oqimining zichligi
Susaytirilish
1.
Orgsteklo
2.
Getinaks
3.
Doska 35 mm
4.
Fanera 3,5 mm
5.
DVP
6.
Ikki qatlamli
oyna
2-jadval.
YUtuvchi materiallarsiz energiya oqimining zichligi
Namunalar
Mikrovattmetr
ko‘rsatkichi, R,
mkVt
Aks ettirilgan
energiya
oqimining zichligi
Susaytirish
1. Orgsteklo
2.
Getinaks
3.
Doska 35 mm
4.
Fanera 3,5 mm
5.
DVP
6.
Ikki
qatlamli
oyna
YUtuvchi materialsiz energiya oqimining zichligi.
Energiya oqimining zichligi
S
P
w
formula yordamida hisoblanadi
(mkVt/sm
2
)
3
bu erda
R
-mikrovattmetr ko‘rsatkichi,
s
-uzatuvchi va qabul
qiluvchi antennadan kompleksning effektiv satqi (qurilma uchun
s
=60 sm
2
).
Oslablenie (kuchsizlanish) quyidagicha hisoblanadi:
1
w
w
n
1
w
-energiya oqimining yutish yoki qaytarish bo‘lmaganda zichligi
№ 8 – MASHG’ULOT
YERGA ULASH QURILMALARINI НISOBLASH
1.1.
Mashg’ulotning maqsadi:
Bu topshiriqning asosi insonni elektr toki urish xavfining darajasini aniqlaydigan omillarini
o’rganish hisoblanadi. Tok zanjiriga insonning ulanish sxemalari taҳlili va yerga qisqa tutashuvda elektr
tokining tarqalish jarayoni tushuntiriladi. Elektr xavfsizlikni tahminlash uslublari sifatida izolyatsiyaning
ҳimoyalash uslublari, yerga ulash, shaxsiy ҳimoya vositalari, ҳimoyaviy uzish, to’sish (blokirovka) va
signalizatsiya, yuqori kuchlanishni past kuchlanish tarmog’iga o’tishi va saqlanib qoladigan zaryadlardan
ҳimoyalashlar o’rganiladi. Elektr qurilmalarga xavfsizlik talablari, elektr qurilmalarning xavfsizlik nuqtai
nazaridan sinflarga bo’linishi, ishlab chiqarish binolarining sinflarga bo’linishi, elektr qurilmalarda
bajariladigan ishlar tavfsiflari va sinflarga bo’linishi ko’rib chiqiladi.
1.2.
Dastlabki berilganlar:
1-nazorat topshirig’ini bajarish uchun berilganlar 1.1- va 1.2-jadvallardan olinadi.
1.1-jadval
Talabalik guvoҳnomasi nomerining oxiridan oldingi raqami
1,7
2,8
3,9
4,0
5
6
Grunt turi
Nam qum
Ҳo’l qum
Toshloq
Tuproq
Qora tuproq
Torf
Ρ , Om.m
500
300
80
60
50
25
1.2-jadval
Talabalik guvoҳnomasi nomerining oxirigi raqami
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
n
R
, Om
4
10
20
4
10
20
4
10
20
4
n
z
, Om
0,8
1,4
1,6
2
2,4
3,2
3,6
4,5
5
6,3
H
z
, Om
0,5
0,9
0,9
1
1,2
1,8
2,1
2,8
3,0
4,0
,Om
100
150
100
75
50
50
100
100
200
100
l , m
4,0
6,0
2,0
3,0
2,0
3,0
2,0
3,0
2,0
3,0
d , m
0,03
0,05
0,07
0,03
0,05
0,07
0,03
0,05
0,07
0,03
t , m
2,0
2,5
2,0
2,5
2,0
2,5
2,0
2,5
2,0
2,5
η
з
0,65
0,67
0,69
0,71
0,73
0,75
0,77
0,79
0,81
0,83
Barcha variantlar uchun U
F
220V
1.2.
Bajarish uslubi:
Mazkur nazorat topshirig’ida elektr qurilma ulangan neytrali yerga ulangan uch fazali to’rt
o’tkazgichli tarmoq chizish zarur bo’ladi.
Talab qilinadi:
зм
R
1. a) Fazaning korpusga qisqa tutashib qolganida qurilmani nolga ulashdagi (korpuslarning
nolinchi o’tkazgichga ulanganda) korpusdagi kuchlanishni aniqlash.
b) nolinchi o’tkazgich yerga qayta ulanganda korpusdagi kuchlanishni aniqlash.
2. Qisqa tutashuv tokini aniqlash va saqlagichning kuyishi texnika xavfsizligi qoidalarini
qoniqtirishini tekshirish.
I
QT
I
Yu
(1.1)
bu yerda I
Yu
-saqlagich toki (I
Yu
=20, 30, 50, 100 A qiymatlar bo’yicha tekshiriladi).
3. Faza korpusga tutashganda va nolinchi o’tkazgich uzilganda (uzilish joyigacha va undan keyin)
korpus potentsiallarini aniqlash.
4. Faza yerga tutashib qolganida nolinchi o’tkazgich qayta ulanmaganida va ulanganida qurilma
korpusiga tegib ketgan inson tanasidan oqib o’tuvchi tokni hisoblang.
5. Bir faza yerga ulanib qolganda korpusga tegish kuchlanishini aniqlash (sxemasini chizish).
6. R
EU
4 Om dan oshmagan ҳolda individual yerga ulovchilardan tashkil topgan yerga ulovchi
qurilmani hisoblash.
7.
Xulosa chiqarish
Elektr qurilmani nolga ulashda u nolinchi o’tkazgichga ulanadi. Nolga ulash korpusga bir fazali
qisqa tutushuvdan saqlaydi, buning natijasida maksimal tok ҳimoyasi ishlab ketadi va tarmoqning
shikastlangan qismi uziladi. Nolga ulash yerga yoki korpusga tutashuv momentida korpus potentsiallarini
kamaytiradi.
Faza nolga ulangan korpusga tutashganda qisqa tutashuv toki faza-nolg’ ҳalqa bo’yicha oqib
o’tadi.
1. I
QT.
-qisqa tutashuv tokining qiymati quyidagi ifoda orkali aniqlanadi:
I
QT
U
f
Z
n
, A
(1.2)
bu yerda Z
n
–faza–nolg’ ҳalqasi qarshiligi (Z
n
-transformator ikkilamchi cho’lg’amlari, faza o’tkazgichi,
nolinchi o’tkazgichlar qarshiliklari qiymatlarini o’z ichiga oladi);
U
f
-faza kuchlanishi.
2. Yerga nisbatan korpusning qayta yerga ulanishsiz kuchlanishi quyidagicha aniqlanadi:
U
E
I
QT
Z
Н
, V
(1.3)
bu yerda Z
N
–nolinchi o’tkazgichning qarshiligi
3. Yerga nisbatan korpusning qayta yerga ulanishli kuchlanishi quyidagicha aniqlanadi:
U
EK
U
E
R
n
/ (R
n
+ R
0
) , V
(1.4)
bu yerda R
0,
R
n
–mos ravishda neytralni yerga ulanish va nolinchi o’tkazgichning yerga qayta ulanish
qarshiliklari, bunda R
0
4 Om. Nolinchi o’tkazgichning yerga qayta ulanishi qisqa tutashuv momentida,
ayniqsa nolinchi o’tkazgich uzilib qolganida korpusdagi kuchlanishni kamaytiradi.
4. Nolinchi o’tkazgich uzilganda va uzilgan joydan keyingi korpusga tutashuv yerga nisbatan
korpuslar kuchlanishi quyidagiga teng
Nolinchi o’tkazgich yerga qayta ulanmaganida
a
uzilish joyidan keyin nolinchi o’tkazgichga ulangan korpuslar uchun
U
1
U
ф
, V
(1.5)
b
uzilish joyidan oldin nolinchi o’tkazgichga ulangan korpuslar uchun
U
2
0 ,
(1.6)
Nolinchi o’tkazgich qayta ulanganida
v
uzilish joyidan keyin nolinchi o’tkazgichga ulangan korpuslar uchun
U
`
1
U
ф
·
n
0
n
R
R
R
, V
(1.7)
g
uzilish joyidan oldin nolinchi o’tkazgichga ulangan korpuslar uchun
ф
2
U
U
·
n
0
n
R
R
R
, V
(1.8)
5. Ko’rsatilgan ҳollarda inson tanasidan oqib o’tuvchi tok quyidagicha aniqlanadi:
a)
h
ф
1
R
U
I
, A
(1.9)
b)
O
I
2
;
(1.10)
v)
h
`
1
`
1
R
U
I
, A
(1.11)
g)
h
`
2
`
2
R
U
I
, A
(1.12)
bu yerda R
h
-inson tanasining qarshiligi (odatda R
Do'stlaringiz bilan baham: |
