Elektromagnetizm к. P. Abduraxmanov, V. S. Xamidov

Gazlardagi tok tashuvchilar: elektronlar, musbat va manfiy ionlar.

Ionizasiya energiyasi – gaz molekulasidan bitta elektronni ajratish uchun sarflanadigan energiyadir.
Neytral zarralar
Musbat ion
Manfiy ion
Elektron

Gaz razryadining volt – amper xarakteristikasi

VAXning BC qismiga to‘g‘ri kelgan tok to‘yinish toki deb ataladi, uning kattaligi ionizatorning quvvatini belgilaydi.

ОА qismida Om qonuni bajariladi.

АВ qismida tok kuchi o‘sishi sekinlashadi.

ВС qismida razryad toki to‘xtaydi.

Mustaqil bo‘lmagan
razryad
mustaqil
razryad

Mustaqil bo‘lmagan gaz razryadi

IONIZATOR
ATOM
ION
+
е
KATOD
ANOD
GAZ

Mustaqil gaz razryadi

Gaz ustuniga qo‘yilgan kuchlanish oshganda, ionizator xosil qilgan, elektr maydoni orqali tezlatilgan birlamchi elektronlarning urilishi natijasida gaz molekulalarini ionlashtirib, ikkilamchi elektronlar va ionlar xosil qiladilar. Elektronlar va ionlarning umumiy miqdori anodga yaqinlashishida lavinaga o‘xshab oshadi. Shu jarayon gaz razryadining volt – amper xarakteristikasining CD qismida tokning oshishiga sabab bo‘ladi va u

urilish ionlashishi deb ataladi.

Elektronlarni atomlar bilan urilishidagi ionlashishi

ATOM
ION
+
е
е
е
е
ION
+
ION
+м
АТОМ
ATOM
ATOM
ATOM
е
е
ION
+м
ION
+м
Ionlashish sharti – elektronning kinetik energiyasi Ai neytral atomni ionlashishiga sarf bo‘lgan energiyadan kam bo‘lmasligi kerak.