Электролиз

• ОБЛИГАЦИЯЛАР БОЗОРИ

Режа

• Облигация

• Уни чиқарган шахс ва эгаси ўртасидаги қарз муносабатни тасдиқловчи қимматли қоғоздир.

• Ўзбекистон Республикаси “Қимматли қоғозлар бозори тўғрисида”ги Қонунига кўра: облигация – облигацияни сақловчининг облигациянинг номинал қийматини ёки бошқа мулкий эквивалентини облигацияни чиқарган шахсдан облигацияда назарда тутилган муддатда олишга, облигациянинг номинал қийматидан қайд этилган фоизни олишга бўлган ҳуқуқини ёҳуд бошқа мулкий ҳуқуқларини тасдиқловчи эмиссиявий қимматли қоғоз.

• ОБЛИГАЦИЯ – ўз ичига иккита қуйидаги асосий элементни мужассамлаштирган қарзни ифодаловчи қимматли қоғоздир:

• АКЦИЯ ВА ОБЛИГАЦИЯ ЎРТАСИДАГИ ФАРҚ

• Акция улуш муносабатини англатадиган қимматли қоғоздир.
• Бунда акцияни сотиб олган инвестор компания–эмитентнинг мулкдорига, яъни улушидан келиб чиққан эгасига айланади.

• Облигация қарз мажбуриятини англатадиган қимматли қоғоздир.
• Облигация сотиб олган инвестор компания-эмитентнинг кредиторига айланади. Бундан ташқари, акциядан фарқли ўлароқ, облигациянинг муомалад бўлиш муддати қатъий белгиланган ва муддати келганда сўндирилади. Облигация акцияга нисбатан афзалликка эга бўлиб, бу афзаллик компания тугатилганда биринчи навбатда облигация бўйича фоиз тўловлари, сўнгра акция бўйича девидендлар тўланади; эмитент-компания ликвидация ёки тугатилиши жараёнида мулкни тақсимлашда акциядорлар компаниянинг барча мажбуриятлари шу жумладан, облигациялар бўйича қарз мажбуриятларини сўндиргандан кейин қолган мулкдан улуш олишлари мумкин. Облигация қарз инструменти бўлганлиги сабали компания эмитент бошқарувида қатнашиш ҳуқуқини бермайди.

• Облигациялар таснифи

Облигацияларнинг таснифий белгилари	Мос равишда облигация турлари
Эмитент турига кўра	- Давлат облигациялари - Муниципал облигациялар - Корпоратив облигациялар - Хорижий облигациялар
Муддатига кўра	- Тўлов ва сўндириш муддати қатъий белгиланган облигациялар - Муддатсиз ёки қопланмайдиган облигациялар - Қоплаш муддати келгунча эмитент томонидан қайта чақириб олиниши мумкин бўлган облигациялар - Қоплаш муддати келгунча инвестор облигациянинг номинал қиймати бўйича тўловни олиш ва қайтариш ҳуқуқи билан жойлаштирилувчи облигациялар - Эмитентга тўловни узайтириш ҳуқуқини берувчи қоплаш муддати узайтирилган облигациялар
Эгалик қилиш ҳуқуқи бўйича	- Номи ёзилган, эмитент реестр китобида ва облигация муқовасида облигация эгасининг номи киритиладиган облигациялар. - Тақдим қилувчига, облигация эгаси тақдим этган ҳужжат эвазига.
Облигация мақсадига кўра	- Оддий, турли лойиҳаларда фойдаланиши кўзда тутилган қўшимча молиявий ресурслар жалб қилиш мақсадида эмиссия қилинган облигациялар - Мақсадли, жойлаштиришдан тушган маблағлар аниқ инвестицион лойиҳаларни молиялаштиришга йўналтириладиган облигациялар (инфратузилма облигациялари)
Жойлаштириш шакли бўйича	- Эркин жойлаштириладиган облигация заёмлари - Қатъий жойлаштириш шарти билан эмиссия қилинадиган облигациялар
Номинал қопланиш шарти бўйича	- Номинал сумма бир марта қопланадиган облигациялар - Белгиланган вақт оралиғида номинал суммадан улушли тўловли облигациялар - Облигациялар умумий сонидан изчил равишда қатъий белгиланган тўловли облигациялар (лотореялар, тиражли заёмлар)
Эмитент томонидан облигациялар бўйича турли тўловлар амалга оширилишига кўра	- Қатъий белгиланган даромад келтирувчи ва қопланиш муддати охирида номинал сумма ҳам қайтарилиши кафолатланадиган облигациялар - Купонсиз ёки ноллик купонли облигациялар - Қоплаш вақтида фоиз тўловлари ва облигация номинал қиймати тўланадиган облигациялар - Облигация номинал қиймати қайтариладиган, купон тўловлари тўланиши эмитент компания молиявий фаолияти натижаларига боғлиқ облигациялар
Купон тўловларига кўра даромад турлари бўйича	- Қатъий белгиланган купон ставкали облигациялар - Сузиб юрувчи купон ставкали облигациялар - Муомала муддати давомида купон фоиз ставкаси бир хил ошиб борувчи (индексли) облигациялар - Минимал ёки нол купонли облигациялар (даромадлилик жойлаштириш (бозор) баҳоси номинал қийматдан кели чиқиб белгиланувчи облигациялар) - Тўлов танловли облигациялар - Купон ставка ёки сузиб юрувчи ставка бўйича даромад тўланувчи аралаш турдаги облигациялар
Муомала характери бўйича	- Конверт облигациялар - Акцияларга конвертацияланиши мумкин бўлган облигациялар
Қилинган инвестициялар ҳимояланган даражаси бўйича	- Юқори таъминотга ва нуфузга эга компаниялар томонидан эмиссия қилинган ишончли облигациялар - Ишонч ниҳоятда паст спекулятив характерга эга облигациялар