Elеktrolit eritmalarning elеktr o`tkazuvchanligi

₀ ning suyuqlik tabiatiga bog’liqligi

Suyuqlik	HCN (suyuq)	H2O	NH3 (suyuq)	SO2 (suyuq)	HCl (suyuq)	atseton
			Bosim ostida suyultirilgan
0 Om^-1cm^-1	1,1 x 10^-7	4,0 x 10^-6	4,0 x 10^-10	1,8 x 10^-11	2,0 x 10^-7	1,2 x 10^-10

KСl eritmasining 18⁰S da solishtirma elektr o’tkazuvchanligi

С kontsentratsiya	V suyultirish, g ekv/l	0 ^-1sm^-1	 dissotsilanish darajasi
1 N	1	0,9827 x 10^-1	0,78
0,1 N	10	1,1200 x 10^-2	0,86
0,01 N	100	1,2240 x 10^-3	0,94
0,001N	1000	1,2730 x 10^-4	0,98
0,0001 N	10000	1,2910 x 10^-5	0,99

Jadvalga nazar solsak, eritma 10 marta suyultirilsa, xar bir sm³ dagi ionlar soni kamayadi, solishtirma elektr o’tkazuvchanlik xam kamayadi. Biroq bu kamayish 10 marta emas. CHunki bu erda suyultirish bilan dissotsialanish darajasi ortayapti, agar  o’zgarmasa  suyultirishga mos holda kamayib borgan bo’lar edi.

Ba’zi elektrolitlarning solishtirma elektr o’tkazuvchanligini kontsentratsiyaga qanday bog’langiligini grafikni ko’rib o’taylik.

Ionlarning kontsentratsiyasi qancha katta bo’lsa va ularning absolyut harakat tezligi ko’p bo’lsa ₀ qiymati shuncha katta bo’ladi. Grafikdan ko’rinib turibdiki, kuchli elektrolitlar uchun kontsentratsiya ortishi bilan maksimum hosil bo’lib, so’ng ₀ qiymati kamayadi. HCl va KOH larda (kuchli elektrolitlar) maksimum bo’lishining sababi, H⁺ va OH^- ionlarining harakatchanligi juda kattadir. Nima uchun maksimumdan so’ng ₀ ning pasayishi ro’y beradi (chunki kuchli elektrolitlar istalgan kontsentratsiyada qariyib butunlay dissotsilanadi). Natijada yuqori kontsentratsiyada xar bir ion qarama-qarshi zaryadli ionni o’ziga tortadi, ya’ni o’z atrofiga, masalan ion o’z atrofiga - ionni va ion o’z fatrofiga ni yig’adi. Natijada bu ionlarning harakatchanligini pasayishga olib keladi ₀ kamaya boshlaydi.


Elektr o’tkazuvchanlikni o’lchash sxemasi

Yuqorida aytilgandek, R o’lchaganda, unga teskari qiymat elektr o’tkazuvchanlik bo’ladi. Demak, R ni o’lchash uchun zanjir tuzamiz (sxema).

Elektr o’tkazuvchanlikni o’lchash usuli asosida fizikada Uitson ko’prigi deb nom olgan Kolraush usuli yotadi. Bu usulda doimiy tok manba’idan to’g’ridan-to’g’ri foydalanib bo’lmaydi. CHunki, agar protsessda o’zgarmas tok ishtirok etsa elektroliz jarayoni va polyarizatsiya-lanish xodisalari sodir bo’lar edi.

SHuning uchun tok manba’i sifatida akkumulyator olinib, tok induktsion galtakdan o’tkaziladi va yuqori chastotali o’zgaruvchan tokka aylantiriladi. Sxema yig’ilgandan keyin Z idishga tekshiriluvchi eritma quyiladi. Telefonni quloqqa tutib, K suriluvchi kontakt orqali AV sim bo’ylab xar yoqqa suramiz va bunda telefonda eng kam ovoz eshitiladigan nuqtani topamiz. Bu vaqtda o’zgaruvchan tokning fazalar kuchlanishi R va K tenglashadi. Bu holatda RTK chiziqda tok bo’lmaydi. Tarmoqlangan zanjirda tokning taqsimlanish qonuniga asosan (Kirxgoff qonuni) RTK simida tok bo’lmaydigan vaqtdagi, ya’ni zanjirdagi qarshiliklar yoki bu .

Bunda uchta qarshilik ma’lum (R, a, b) bo’lgani uchun yuqoridagi nisbatlar orqali to’rtinchi qarshilikni topish mumkin. Bundan Z idishdagi eritma qarshiligi R_X

«C» ma’lum, ya’ni idish doimiysi.

Qarshilik magazini sifatida shunday qarshilik tanlab olinadiki, minimum Kolraush ko’prigi o’rtasiga to’g’ri kelsin. Xar bir suyuqlik uchun ₀ individual qiymatdir. Binobarin, ₀ orqali modda tozaligini aniqlash mumkin bo’ladi. Masalan, oddiy distillangan suv juda toza emas (₀=10^-6). Agar toza suv bo’lsa, u faqat H₂O  H⁺ + OH^- hisobiga tok o’tkazishi kerak (u holda ₀=10^-8).