Elektrokimyoviy jarayonlar

9-rasm. Ionlarning harakatlanish tezligini o'lchash asbobi.





ERITMALARNING ELEKTR O'TKAZUVCHANLIGI
Erkin elektronlarga ega bo‘lgan va ionlardan tashkil topgan, odatda, qattiq va suyuq agregat holatidagi moddalar elektr tokini o‘tkazadi. Elektr o ‘tkazuvchcmlik deb, eritmalaming o‘zidan ma'lum miqdordagi elektr tokini o‘tkazish xossasiga aytiladi.
0’tkazuvchanlilk qarshilikning teskari qiymati bilan o'lchanadi. Qarshilik qiymati
esa o‘tkazgichning uzunligi (sm) va uning ko‘ndalang lcesimi yuzasi (sm) ga
bog'liq bo‘lib, quyidagi formula bilan ifodalanadi:

R=p_{ }

bunda: p-o‘tkazgichning solishtirma qarshiligi;
l-o‘tgazgich uzunligi;
S-o‘tgazgichning ko‘ndalang kesimi yuzasi.
.

Eritmalardagi elektr o‘tkazuvchanlik solishtirma elektr o‘tkazuvchanlik bilan

ifodalanadi. Solishtirma elektr o'tkazuvchanlik deb, 1 sm² yuzaga ega bo'lgan va
bir-biridan 1 sm uzoqlikda joylashgan elektrodlar orasidagi 1 sm³ hajmdagi
elektrolitning elektr tokini o‘tkazishga aytiladi va λ_c bilan
ifodalanadi:
λ_{c=  }
bunda: R—umumiy qarshilik, Om;λ_c-solishtirma elektr o`tkazuvchanlik Om<sup>-1</sup>-sm<sup>-1</sup> bilan odchanadi.Tajribada elektrolitning elektr o‘tkazuvchanligini aniqlash uchun uning qarshiligi (Kolraush sxemasi yordamida) o‘lchanadi. Elektrolit eritmasining qarshiligi (R) ni aniqlash uchun Kolraush sxemasida yuqori tebranishli, o‘zgaruvchan elektr tokidan qo`llaniladigan kompensatsiya usulidan foydalaniladi.
Bu usulda elektrolitning qarshiligi quyidagi formuladan hisoblanadi:


_{ }
Yoki

R=Rma`lum *_{ }

bunda: Rm-rna’lum qarshilik;
a - idish qarshiligiga to‘g‘ri keladigan reoxord uzunligi, sm;
b - reoxordning qolgan uzunligi,sm (100 - a)
Har qanday elektrolitning elektr o‘tkazuvchanligini o`lchash uchun avval asbob
doimiyligi K= <sub> </sub> aniqlanadi; uning uchun konsentratsiyasi malum bo`lgan KCl
eritmasining solishtirma elektr o‘tkazuvchanlik (λ_cKCl) qiymati aniqlanadi, so‘ng
ilovadagi Odan foydalanib, KCl eritmasi uchun R ning qiymati asosida,
hisoblanadi va asbob doimiyligi quyidagi formuladan aniqlanadi:



Kamayishi sababli solishtirma elektr o‛tkazuvchanlik ham kamayadi. Bundan tashqari kontsentratsiya ortishi bilan elektrolitning dossotsiyatlanish darajasi kamayadi. Shu sababli, elektr o‛tkazuvchanlikni o‛rganish uchun ekvivalent elektr o‛tkazuvchanlik (λ) tushunchasidan foydalaniladi. U berilgan eritmada 1 g-ekv. elektrolitdan hosil bo‛lgan ionlarning o‛tkazuvchaligini ko‛rsatadi va quyidagicha ifodalanadi:
λ=1000 λ_c /c bunda, λ_c – solishtirma elektr o‛tkazuvchanlik, c – eritmaning g∙ekv/l da ifodalangan kontsentratsiyasi.
Demak, ekvivalent elektr o‛tkazuvchanlik elektrodlar orasida masofa 1 sm bo‛lganda
tarkibida 1 g∙ekv erigan modda bor eritmaning elektr o‛tkazuvchanligidir. Ekvivalent-elektr
o‛tkazuvchanlik sm2∙om-1/g∙ekv da ifodalanadi.