Reduktorni chizishning dastlabki bosqichi Odatda reduktor ikki bosqichda chiziladi. Birinchi bosqichda podshipniklarnitanlash va tayanch reaksiyalarini aniqlash uchun tishli giravliklarva yulduzchaning tayanadiga nisbatan taxminiy yaqinlashtirilgan holatini aniqlashga xizmat qiladi. Dastlabki chizmani bitta proyeksiyada reduktorning qopqog’i olingan holat uchun chizma 1:1 mashtabda chizish maqsadga muvofiq . Taxminan listning uzun tomoniga parallel listning o’rtasiga gorizontal o’q chiziq chizamiz, bu masofa mm bo’ladi. Soddalashtirilgan holda yetaklovchi va yetaklanuvchi g’ildiraklarni to’g’ri to’rtburchak chizamiz. Yetaklovchi g’ildirak val bilan birga tayyorlangan g’ildirak gupchagi g’ildirakdan tashqariga chiqmaydi.
Korpusning ichki devori chizamiz:
Yetaklovchi g’ildirak chetki qismi va reduktor korpusi ichki devor orasidagi masofa A1=1,5*б (gupchak bo’lsa oraliq masofa gupchak chetidan olinadi )
Tishlar uchidan o’tuvchi aylana va ichki devor orasidagi masofa A=b
Podshipniklarni moylash. Podshipniklar uchun plastik moylash materiali tanlaymiz Korpus ichiga moylash materiali oqib tushishi va tishlarni moylash materiali bilan ho’llanmasligi uchun moy ushlash halqasi o’rnatamiz
Ularning kengligi y=8-12 mm oralig’ida olamiz o’lchash orqali L1=78 mm va L2=82 mm masofalarni topamiz L1=L2=82 mm deb qabul qilamiz. Podshipnik o’rnaydigan uya chuqurligi Lr=1.8B
313 podshipnik uchun B=33 mm Lr=1.5*31=46.5mm L1=46 mm deb qabul qilamiz. Podshipnik qopqog’I flanetsi qalinligi do teshikka teng qilib olinadi bu flanetsda d=14 mm (12.7rasm). bolt kallagi va zanjir halqalarini bir-biriga biriktiruvchi barmoq uzunligi masofani 10 mm deb olamiz. Barmoq uzunligi t qadamdan 5 mmga uzunroq qabulqilamiz
Li t+5=31.75+5=36.75o’lchash orqali L3=82 mm ni aniqlaymiz.
Reduktor chizishning ikkinchi bosqichi 2-bosqichning maqsadi: tishli g’ildiraklar, vallar, korpus, podshipnik uzellarini konsruktiv rasmiylashtirish va val va shponkalarni tekshirish uchun ma’lumotkar tayorlashni o’z ichiga oladi.
Ishni bajarish tartibi
Yetaklovchi va Yetaklanuvchi g’ildiraklarni avval hisoblab topilgan o’lchamlarimiz bo’yicha chizamiz. Yetaklovch val va g’ildirak bir butun chiziladi.
Yetaklovchi valni loyihalaymiz
Reduktor markazidan o’tuvchi o’qda L1 masofada o’q chiziqlar o’tkazamiz. Bu o’q chiziqlardan foydalanib podshipnik kesimini chizamiz (podshipnikning bir tomonini chizib ikkinchi tomon uchun gabarit o’lchamlarni qo’ysak ham bo’ladi;)
Podshipnik va ichki devor orasiga moy ushlovchi halqani chizamiz halqa ichki devordan 1-2 mm ichkariga kirishi kerak. Ushbu holatda bu halqalar moy qaytargich vazifasini ham o’taydi. Valdagi zinalar sonini kamaytirish maqsadida podshipnik o’tiradiga diametri (d40mm) ni tanlaymiz. O’q bo’ylab siljishini podshipnik yani va val yelkasi orqali fiksatsiyalanada Zichlovchi prokladkali (qalinligi~1mm) va boboltlarni chizamiz
valning &40dan &32 diametriga o’tishini qopqog’idan 10-15 mm masofaga qo’yamiz (muvta gupchagi podshipnik qopqog’ni maxkamlavchi boltga tiralib qolmasligi uchun) &32 qisim uzunligiga muvta gupchagi uzunligiga qarab tanlanadi. Yetalanuvchi valni ham shu ketma-ketlikda loyihalaymiz. Valni loyihalashda quyidagilarga etibor qilamiz:
G’ildirakni o’q bo’ylabfiksatsiya qilish uchun valni bir tomonini qalinlashtiramiz ikkinchi tomonga vtulka o’rnatamiz. Moy tutuvchi halqani vtulkaga siqilishini (val yelkasiga emas;) taminlash uchun &65 dan &60 ga otish masofasini siquvchi vtulka ichiga 2-3mm kiradigan qilib suramiz.
Reduktor o’q chizigidan L2= masofada o’q chiziq o’tkazib podshipnikni chizamiz, * (Agar alohida ko’rsatmalar bo’lmasa yetaklovchi va yetaklanuvchi vallar podshipniklari o’qlarini bir chiziqda joylashtirsak ham bo’ladi).
Moy tutuvchi halqa, pod qopqog’I va boltni chizamiz.
L3 masofani tashlaab zanjirli uzatma yulduzchasini chizamiz. Yulduzcha gupchagi bir tomonga chiqaramiz (valni reduktordan chiqish masofasini kamaytirish maqsadida) &60dan &55ga o’tish diametrini podshipnik ichiga 2-3 mm kiritamiz (Vtulkani podshionikning ichki halqasiga tiralishi uchun, valga emas;). Bu haqda yulduzcha gupchagiva podshipnik ichki halqasi orasiga o’rnatib gupchakning
Yulduzchani o’q bo’ylab surilishiga etek qo’yish uchun tetaklovchi valga yon tomondan maxkamlanadi. Shayba gupchak yoniga bir-ikki vint orqali siqiladi. Val cheti va shayba
orasida tortish uchun 2-3 mm joy qoldirilgan bo’lishi kerak. Yetaklovchi va Yetaklanuvchi vallarga ГОСТ 23360-78 ga Muvofiq chetki tomonlari aylanasimon prizmatik shponkalar qo’llaymiz. Gupchaklardan 5-10 mm qisqa qilib shponkalarni chizamiz o’lchash orqali tayanchlar va g’ildirak va yulduzcha orasidagi masofalarni aniqlashtiramiz. Bu masofalarning sezilarli o’zgarishida podshipniklarning ishlash muddatini qaytadan tekshiramiz
Shponkali birikmalarni mustahkamlikka tekshirish
Chetki tomonlari yumaloqlangan prizmatik shponkalarni ko’ndalang kesim o’lchamlarini tanlaymiz (ГОСТ 23360-78) SHponka materiali PO’LAT-45, normalashtirilgan bo’yicha mustahkamlik sharti va siqilishdagi kuchlanish: Ruxsat etilgan siqilishdagi kuchlanish [r]=100-120 agar u po’lat material bo’lsa; cho’yan uchun esa [r]=50-70MPa. Yetklovchi val, d=32 mm bxh=10x8 mm; t1=5 mm shponka uzunligi L=70 mm(МУВП 500 mm bo’lganda u. Yetaklovchi valdagibur momrnt T1=182.733*10^3N*mm(Material –C420markalicho’yan). Yetaklan val. Tishli g’idirak va yulduzcha ostidagi shponkalardan ko’proq yuklanishga uchraydigani yulduzch ostidagisi chunki yulduzcha vali diametric kichikroq, shunga yarasha shponka o’lchami ham. Yulduzcha ostidagi shponkani tekshiramiz d=55 mm bxh=16x10 mm, t1=6 mm, shponka uzunligi L=80 mm (yulduzcha gupchagi uzunligi 85-mm ). Burovchi moment T3=2244*10^3 N*mm
Xulosa Xulosa o`rnida shuni aytishim mumkinki men ushbu kurs loyihasini bajarish mobaynida ko`plab bilimlarga ega bo`ldim. Amaliy mexanika fanidan olgan bilimlarimni ancha mustahkamlab oldim. Bu kurs loyihasini bajarishimda amaliy mexanika fanidan olgan bilimlarim menga juda katta yordam berdi. Men uzatmalarning qanday qo`llanilishi, ularni hisoblash, ruhsat etigan qiymatlarini aniqlash va tekshirishni bilib oldim. “Amaliy mexanika”dan bajarilgan kurs loyihasi maxsus tеxnika fanlarini o’rganishida, baza hisoblangan: chizmachilik, nazariy mеxanika, dan olgan nazariy bilimlarni amalda qo’llashga asoslangan bo’lib, uzatmalarni unda yuqoridagi umumtеxnika fanlaridan olgan bilimlar bеvosita uzatmalarni loyihalashda amalda qo’llaniladi. Kurs loyihasi topshiriq asosida yozildi va unda xususan bir pog’onali silindrsimon tishli rеduktor bеrilganlar asosida loyihalandi va quyidagi hisoblashlar bajarildi: Aytilganlarni bajarish jarayonida umumtеxnika fanlaridan olingan nazarish bilimlarni amalda qo’llashga harakat qildim. Xulosa qilib aytganda kurs loyihasini bajarish mobaynida kitoblar bilan ishlash, mustaqil fikrlash ko’nikma va malakalarim sеzilarli oshdi
