Электродинамика к. P. Abduraxmanov, V. S. Xamidov, M. F. Raxmatullaeva

Lazerlar

Lazerlar ishlashining fizikaviy asoslari induksiyalangan nurlanishdir.

Lazerlar turlari: gazli, qattiq jismli, yarim o‘tkazgichli

Ishlash rejimi: impuls rejimida va uzluksiz

Nurlanish quvvati: 1012–1013 Vt

Qo‘llanilish sohasi: materiallarni ishlash texnologiyasi, meditsina, xarbiy texnikada, navigatsiya, aloqa, va lokatsiyaning optik tizimlarida, ximiyada va xo‘jalik ishlarida.

Lazer nurlanishining asosiy xususiyati : ishchi modda atomlari muvofiqlashgan holda chiqargan yorug‘lik kvantlarining yuqori darajada monoxromatikligi

Bunday tizimda lavinaga o‘xshash jarayonni boshlanishiga sabab tizimning o‘qi bo‘ylab yo‘nalgan tasodif spontan ta’sir, ya’ni nurlanish jarayoni paydo bo‘lishidir. Ma’lum vaqt o‘tgandan so‘ng, bu tizimda generatsiyaning muvozanatli holati vujudga keladi.

Lazer nurlanishi qisman tiniq bo‘lgan oynalardan biridan chiqariladi.

Aktiv muhit

Qisman shafof oyna

Qisman shafof oyna

Е1

Е3

Е2

Yorug‘likning yutilishi

Asosiy holat

Inversiyaviy joylashgan sathlar muhitini olishning har xil usullari mavjud.

Rubin lazerida optikaviy damlash usuli ishlatiladi.

Rasmda optik damlashning uch bosqichli chizmasi keltirilgan.

E2 va E3 sathlarning «yashash vaqtlari» keltirilgan.

E2 – metastabil sath. E3 va E2 sathlar orasidagi o‘tish, nurlanmaydigan o‘tishdir.

E2 va E1 sathlar orasidagi o‘tish lazer ishlashini ta’minlaydigan o‘tishdir.

Rubin kristalida E1, E2 va E3 sathlar xrom kirishma atomiga tegishlidir.