Электродинамика 9- маъруза 2021 fizika тдтpУ «табиий фанлар»

ЭЛЕКТРОДИНАМИКА

9- маъруза
2021
FIZIKA
ТДТpУ
«ТАБИИЙ ФАНЛАР»
КАФЕДРАСИ

Ma’ruza rejasi

• Ёруғлик дифракцияси
• Гюйгенс-Френель дифракцияси
• Фраунгофер дифракцияси. Дифракцион панжара
• Рентген нурлари дифракцияси
• Ёруғлик дифракцияси ва дифракция турлари

Ёруғлик дифракцияси

Ёруғлик тўлқинларини тўсиқларни айланиб ўтиши ва геометрик соя соҳасига ёруғликнинг кириши дифракция ҳодисаси дейилади.

Товуш тўлқинларининг тўсиқларни айланиб ўтиши кундалик ҳаётда кузатилади.

Ёруғлик дифракциясини кузатиш учун эса, махсус шароит яратиш керак.

Бунда дифракция тўсиқнинг ўлчовлари билан тўлқин узунлиги орасидаги нисбатга боғлиқ бўлади.

Тўлқин узунлиги тўсиқ ўлчамлари билан ўлчовдош бўлганда дифракция ҳодисаси кузатилади.

Гюйгенс-Френель принципи

Гюйгенс-Френель принципи

Геометрик оптика қонунларига зид бўлган дифракция ҳодисаси қуйидагича тушунтирилади:

Гюйгенс принципига асосан, тўлқин фронтининг ҳар бир нуқтасини иккиламчи тўлқинларни манбалари деб ҳисоблаш мумкин.

Френель эса Гюйгенс принципини такомиллаштириб, бу иккиламчи тўлқинларнинг манбаларини когерент манбалар деб ва фазонинг ихтиёрий нуқтасидаги тебранишни бу нуқтасига етиб келган иккиламчи когерент тўлқинлар интерференциялашишининг натижаси деб қараш лозим, деган фикрни илгари сурди.

Бу принцип Гюйгенс-Френель принципи дейилади.

Энди Гюйгенс-Френель приципини аналитик кўринишни топайлик.

Энди Гюйгенс-Френель приципини аналитик кўринишни топайлик.

Тўлқин сиртининг хар бир dS элементидан А нуқтага қуйидаги тўлқин келади

Тўлқин сиртининг хар бир dS элементидан А нуқтага қуйидаги тўлқин келади

(1)

- тебраниш фазаси

k- тўлқин сон

r-сиртнинг dS элементидан А нуқтасигача бўлган масофа.