Elektrning asosiy tushunchlari. O`Zgarmas tok om qonuni elektr muhofazasi

 

 

 

        

 

Vaqt birligida miqdori va yo'nalishi o‘zgarmaydigan elektr toki o'zgarmas tok deb 

ataladi. Zanjirdan vaqt birligi I sekund ichida kuchi 1 Amper (1 A) ga teng bo‘lgan 

tok o ‘tsa, zanjirga zaryadlar miqdori 1 Kulon (1 K) ga teng bo‘lgan elektr 

zaryadlari keltirilgan hisoblanadi. Elektr energiya manbai bir necha xil boMishi 

mumkin. Birinchisi, elementlar manbai hisoblanib, iste'molchilami elektr 

energiyasi bilan ta'minlaydi. Ikkinchisi, elektr energiyasini boshqa turdagi 

energiyalarga aylantirib beradi (mexanika, issiqlik, yorug'- lik, kimyoviy va 

boshqalar). Uchinchisi, elektr energiyasini manbadan elektr iste'molchilarga 

yetkazib beradi (o'tkazgichlar, uskunalar va boshqalar). O'zgarmas tok manbalari 

galvanik elementlar, elektr akkumulyatorlar, fotoelementlar, elektromexanikaviy 

generatorlar, termoelektr generatorlardan iborat (1.3.2-rasm). 

---

 

 O ‘zgarmas tokni mexanikaviy (elektrodvigatellar), issiqlik, yorug‘lik, elektrolizga 

aylantiruvchi uskunalar iste'molchilar deb ataladi (1.3.3-rasm). 

 

  

Elektr toki. Elektr qarshilik. Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni Zaryadli 

zarralarning tartibli bir tomonga harakati elektr toki deyiladi. Tok yo’nalishi qilib, 

musbat zaryadli zarralarning harakat yo’nalishi qabil qilingan. 

Elektr tokining hosil bo’lish shartlari 

1. O’tkazgichda elektr zaryadlar bo’lishi kerak 

2.ularni tartibli harakatga keltiruvchi elektr maydon bo’lishi kerak 

3.zanjir berk bo’lishi kerak. 

Vaqt birligida o’tkazgichning ko’ndalang kesim yuzasidan oqib o’tgan 

zaryad miqdori elektr toki deyiladi. 

---

 

Om qonuni Berk elektr zanjirida tok kuchi, elektr yurituvchi kuchi va 

qarshilik o‘zaro maMum holatda bir-biriga bog'liq. Berk elektr zanjirida bu bir-

biriga bog‘liqlik quyidagicha ifodalanadi: