Elektr yuritma asoslari” fanidan kurs loyihasini bajarish bo’yicha uslubiy ko’satmalar

                         Kompressorlar : 

 

             

           P =  Q(A

i

+A

a

) 10

-3

/2 



k 



u

    [kvt] 

 

bu  erda,      Q- kompressorning  unumdorligi,  m

3

/sek 

                    



k

- kompressorning f.i.k. 

                    



u

- uzatmaning  f.i.k. 

                     A

i

- izotermik  ish, Dj/m

3

 

                     A

a

- adiabatic  ish, Dj/m

3 

 

 

                                    Ventilyator: 

                  

                          P=  QHk

ȝ

/



v



u 

 

bu erda,        Q-  ventilyatorning  unumdorligi,  m

3

/sek 

                      H-  ventilyatorning  bosimi (napo’r), Па 

                     



v

- ventilyatorning f.i.k.,    



v

= 0,5÷0,75 

                      



u

- uzatmaning  f.i.k. 

                      k

з

- zahira  koeffitsenti,    k

з

= 1,2 ÷ 1,5 

 

 

                              Lentali  konveyer:   

 

 

 P = Q k

з

(cL+H) 10

-3

/



m

       [kvt] 

 

bu  erda,      Q-  konveyerning  ish  unumdorligi,H/sek 

                     k

ȝ

- zahira  koeffitsenti,   k

з

= 1,1÷ 1,15 

                     L – konveyerning  uzunligi, m 

                     H – ko’tarish  balandligi ,m 

                     



m

- f.i.k.,   



m

= 0,75÷ 0,85 

                     c -  konveyer  turiga, unumdorligiga va  uzunligiga  bog’liq  koeffitsient 

 

         Yuk  ko’taruvchi,  tashuvchi  va  transport  mexanizmlari   

 

       Qizqa  –  takrorlanuvchi    rejimda    ishlaydigan    mexanizmlarning    dvigatelini      quvvatini  

hisoblashda    ularning    ish    rejimlari,    har    bir    operatsiyaga    ketadigan    vaqt,  boshlang’ich  

ma’lumotlar  hisobga  olinishi  kerak.  Bunday  rejimda  yuk  ko’taruvchi, tashuvchi , prokatlash  

(yoyish)  mexanizmlari  ishlaydi. 

      Kran    mexanizmlari    uchun    dvigatellarning    quvvatini    hisoblash    quyidagi    tartibda  

bajariladi. 

Bu  mexanizmlarning  dvigatelini  bir  qator  ko’rsatgichlar  asosida  tanlanadi:  ishning  nisbiy  

davomiyligi    ПВ,    yuk    kotarish    bo’yicha    krandan    foydalanish    koeffitsenti    k

гр

,  krandan  

kunlik   k

c

  va  yillik   k

г  

foydalanish  koeffitsenti. 

 

              

bu  erda,      t

p

-  davomiyligi  10min dan  ko’p  bo’lmagan  bir  sikldagi  ish  vaqti 

                    t

o

-  pauza(to’xtash)  vaqti 

 

 

к

гр

=  G

гр

/  G

н

 ;                   к

с

= m

c

/ 24;                          к

г

= A

г

/365 

 

---

 

bunda,  G

гр

-  smena  davomida  ko’tariladigan yukning  o’rtacha  massasi 

              G

н

 – yuk  ko’tarish  qobiliyati  

               m

c

 – bir  sutka  davomida  ish  vaqti, soat 

               A

г

 – bir  yildagi  ish  kunlari 

Dvigatel  ishining  nisbiy  davomiyligini  standartlari  quyidagicha: 

   

ПВ=  15,25,40,60% 

 

Dvigatel  quvvatini  tanlashda  shuningdek  atrof- muhit  issiqliq  darajasi  ham hisobga  olinadi. 

Kranlar  uchun  quyidagi  ish  rejimlari belgilangan: 

     Л- engil,    C-  o’rta ,   T- og’ir,  BT-  o’ta  og’ir 

O’ta  og’ir  rejimda  ishlaydigan  kranlar  uchun  : 

k

г

 =1,  k

c

= 1,  ПВ= 25  va  40%,  bir  soatda   300-400  martta  ishga tushiriladi, atrof-  muhit 

darajasi  45

o

C  deb  olinadi. 

       Kranlar  uchun  tanlangan  dvigatel  quyidagi  talablarga  javob  berishi  kerak: 

1)  berilgan    yuklanish    grafigi  bo’yicha    ishlayotgan    dvigatelni    qizish    darajasi    ruxsat  

etilgan  chegaralardan  oshmasligi  kerak, 

2)  normal  ish  rejimida nominal  momentni  hosil  qila  olishi  kerak, 

3)  tanlangan  dvigatel  qisqa  vaqt ichda tezlanishi  kerak. 

 

Hisoblashlarni  statik  yuklanishlarni  aniqlashdan  boshlash zarur.  So’ngra  katalogdan 

dvigatel  tanlanadi  va  yuklanish  qobiliyati  bo'yicha  tekshiriladi.  Kranlar  uchun  dvigatel  

valiga  keltirilgan  statik  yuklamalar  quyidagicha  aniqlanadi: 

Yuk  ko’tarish  mrxanizmining  statik  quvvati  va  moment: 

 

                

  

 P= (G +G

o

) v 10

-3

/



        [ kvt] 

 

             M=(G + G

o

) D

b

/ 2i



       [Hm] 

 

Bu  erda,   P-  statik  quvvat , kvt 

                  M- statik  momeht,  Hm 

                  G-  yukning  og’rligi,  H 

                  G

o

- ko’tarish  mexanizmining  og’irligi  (kryuk,qisgich,magnit) 

                  v-   ko’tarish  tezligi 

                 



-  mexanizmning  f.i.k. 

                   D

b

- barabanning  diametric, m 

i-   reduktorning  uzatish  koeffitsenti 

Yukni  tushirishda  dvigatel  quvvati  ishqalanish  kuchi  P

тр 

va P

гр

  og’irlik kuchi ayirmasi  bilan 

aniqlanadi   

                     P=  P

тр

 -P

гр

 

 

 O’rtacha  va  og’ir  yuklarni  tushirishda  energiya  mexanizm  validan  dvigatelga  qaytariladi 

 

                      P

гр

 > P

тр

         (tormozlash) 

 

Bunda  quvvat  quyidagicha  hisoblanadi 

 

      P

т сп 

= (G + G

o

) v 



 10

-3

    [kvt] 

 

Mexanizmning  f.i.k    uning  yuklamasiga  bog’liq  bo’ladi 

 



  = 0,65 ÷  0,87             100% li   yuklanishda    



  =  0,3  ÷   0,65             20% li    yuklanishda 

---

 

Yengil  yuklarni  tushirishda  P

гр

 



  P

тр  

bo’ladi,  bunda  quvvat  quyidagicha  hisoblanadi 

 

P

с. сп

  =  P

тр

   -   (G + G

о

) v/  10

 3               

[kvt] 

 

             M

с.сп

 =  M

тр

 -   (G  + G

о

 ) D

б 

/ 2i          [ Hm ]

 

 

 

Kranning   gorizontal  harakati (  kran  ko’peigi  va   aravachisini  harakati)  mexanizmlari  

uchun  quvvat  va  moment  quyidagicha  hisoblanadi: 

 

            P =  k( G + G

1

)( μ r + f ) v 10

-3

/ R 



       [kvt] 

 

            M = k(G + G

1

)(μr + f ) / i 



                     [Hm]  

 

Bu  erda,     G - yukning  ogirligi,  H 

                    G

1

- mexanizmning  og’irligi, H 

                    v -  mexanizm  harakatining  tezligi, m/sek 

                    R-  mexanizm g’ildiragini  radiusi, m 

                    r – g’ildirak  obodasi(sheykasi)ning  radiusi, m 

                    μ – podshipniklardagi  sirpanish  ishqalanish  koeffitsenti 

                               μ= 0,015÷0,02   tebranish  podshipniklari  uchun 

                               μ= 0,08 ÷ 0,15   sirpanish  podshipniklari  uchun 

                     f -  g’ildiraklarni  tebranish  ishqalanish  koeffitsenti 

                                f= (0,0005 ÷ 0,001) m 

                     k-  g’ldirak  bilan  relslar  orasidagi  ishqalqnishni  hisobga  oluvchi  koeffitsent 

                                k= 1,2 ÷ 2,6 

i-   mexanizm  reduktorining  uzatish  koeffitsenti