Elektr yuritma asoslari” fanidan kurs loyihasini bajarish bo’yicha uslubiy ko’satmalar

3.5. Elektrodvigatelni tabiiy, ishga tushirish xarakteristikalarini hisoblash va grafigini qurish.
Oʻzgarmas va oʻzgaruvchan tok dvigatellari turli mexanik xususiyatlarga ega va ularning mexanik xarateristikalari turlicha koʻrinishda boʻladi. Dvigatellarni tabiiy mexanik xarakteristikalari passport kattaliklari boʻyicha tegishli tenglamalar yordamida hisoblanadi. Hisoblash usullari tenglamalar va mexanik xarakteristikalarni koʻrinishiga bogʻliq boʻladi.
Masalan: Mustaqil qoʻzgʻatishli oʻzgarmas tok dvigatelni mexanik xarakteristikasi toʻgʻri chiziqdan iborat boʻladi, shuning uchun uni 2ta nuqta boʻyicha qurish mumkin: 1) ω = ω_o ; M = 0. 2) ω = ω_H ; M = M_H.
Demak dvigatelni mexanik xarakteristikasini qurish uchun shu ikkita nuqtani koordinatlarini hisoblash yetarli boʻladi.

3.5.1. Oʻzgarmas tok dvigatelini tabiiy va suniy mexanik xarakteristikalarini hisoblash va grafigini qurish tartibi.
Dvigatelning nominal FIK aniqlanadi:
η_H = P_H10³ / U_HI_H
Dvigatel yakorining qarshiligi topiladi:
R_Я = 0,5 (1 - η_H) (U_H/I_H) [ Om ]
Salt ishlash burchak tezligi hisoblanadi:
ω₀ = ω_HU / (U-I_HR_Я) [ rad/sek ]
bu yerda: ω_H = n_H / 9,55 [ rad/sek ]
Salt ishlash aylanish tezligi aniqlanadi:
n₀ = 9,55 ω₀ [ rad/sek ]
Nominal moment hisoblanadi:
M_H = P_H10³ / ω_H (N∙m)
Dvigatelning tabiiy mexanik xarakteristikasi 2ta nuqta koordinatlari boʻyicha quriladi: “a” nuqta: ω₀ va M = 0; “b” nuqta: ω_o va M_H

3.4-rasm: Mustaqil(paralel) qoʻzgʻatishli OʻTDni tabiiy va suniy mexanik xarakteristikalari.

Dvigatelning suniy xarakteristikasi ham ikki nuqta orqali oʻtadi
“a” nuqta: ω₀ va M = 0
“c” nuqta: ω_P va M_H
bu yerda, ω_P – dvigatel yakoriga qoʻshimcha R_P = 6R_Я qarshilik qoʻshilgandagi burchak tezlik quyidagicha hisoblanadi
ω_P = ω₀ [ 1-(I_H (R₂+R_P) / U_H)] [ rad/sek ]