“Электр ва магнетизм” фанидан

3.1.2.2. Ma’ruzaning texnologik xaritasi. 

Dars 

bosqichlari  

va vaqti  

                             Faoliyat ma‟zmuni. 

                             Ta‟lim beruvchi.  

Ta‟lim 

oluvchilar       

1-bosqich 

Ma‟ruzaga 

kirish              

(10 minut) 

1.1 Davomatni  tekshiradi.    Mavzuning  nomi, dars 

maqsadi va undan  ma‟ruzadan kutilayotgan   

natijalarni  o‟tkazadi. 

1.2 Aqliy  xujum  uslubi bo‟yicha    talabalarga  uni 

universitetga    kirguncha   va birinchi  kursda  o‟tilgan 

mexanika   va molekulyar   fizika  ilmidan  ma‟lum  

bo‟lgan, mavzuni   tushinishga  yordam beradigan   

tushunchalar   va  bilimini  so‟raydi. Bunda, 

talabalarga,  mavzuga  oid  bilimni  faollashtiruvchi   

tezkor savollar  beradi. Javoblarni  taxlil  qiladi.  Qaysi 

talaba qanday javob berishiga   e‟tibor qaratadi.  

Tenglaydilar, 

yozib 

oladilar. 

 

 

Eshitadilar, 

javob 

beradilar. 

2-bosqich. 

Asosiy 

(60-minut) 

2.1. Mavzu bo‟yicha ma‟ruza matnini   talabalarga 

tarqatadi. Ma‟ruzaning  rejasi  va asosiy tayanch  

tushunchalar  bilan  tanishishni  talabalarga   aytadi. 

2.2. Ma‟ruzani  texnalogik  modelida va ma‟ruza 

matnida  keltirilgan   reja   bo‟yicha  ma‟ruza  

materialini  bayon qilishni  boshlaydi . O‟zgarmas 

tokning  ishi ifodasini,  mexanik  ish va  №3 ma‟ruza 

bilan  bog‟lab keltirib  chiqaradi. Ish va quvvatning 

o‟lchov birliklarini   aytadi. 

2.3. Rejadagi  ikkinchi  savolga javob beradi. Dastlab 

tajribaviy  namoyishni  ko‟rsatadi  (ilova-2)  tajriba 

natijasi  bo‟yicha tok o‟tayotgan  o‟tkazgich lampa 

spirali  nega qizidi?  degan  muammoli  savol qo‟yiladi. 

Talabalar  javobini  to‟ldirib Joul- Lens qonunini 

asoslaydi  namoish tajribasini   o‟tkazgichdan 

o‟tayotgan tok kuchini  (lampochkalari  to‟la ) 

o‟tkazgich qarshiligini  va tokni o‟tishi  vaqtni 

o‟zgartirishni  takrorlashadi  va qonunini  tariflaydi, 

Om qonuni integral  kurinishda  ifodasini  yozadi va  

defferensial   ko‟rinishdagi  ifodasini  keltirib 

chiqaradi. 

2.4. Rejadagi  uchinchi  savol javobining  mazmunini 

gapiradi.  Buning  uchun  u doskaga bir jinsli 

bo‟lmagan zanjir  qismi va berk zanjirni  sxemalarini 

O‟qiydilar. 

 

 

Tinglaydilar, 

yozadilar. 

 

 

 

 

Tinglaydilar, 

muammoli 

savolga 

javob 

beradilar, 

namoyishni 

ko‟radilar, 

yozadilar. 

 

 

 

 

Tinglaydilar, 

yozadilar, 

tushunmagan 

---

 

40 

doskaga chizadi .  Bir  jinslimas  zanjir  qismi chetidagi 

kuchlanish  ifodasini   №-7 mavzuga  asosan yozib, 

so‟ngra  om qonunining  shunday qismi uchun 

ifodasini  yozadi. Shunday qism chetlarini  o‟tkazgich 

bilan   tutashtirib   berk zanjir   xosil qiladi.  O‟tkazgich 

sirtini  va ichining  ekvipotentsiallik  xossasiga (№-4 

ma‟ruza ) asosan  

1

=

2  

bo‟lishni hisobga olib,  

berk zanjir  uchun om qonuni ifodasini  yozadi va uni 

xususiy  xollarda  taxlil  qiladi.  So‟ngra energyaning 

saqlanish qonunidan  foydalanib  Om  qonunining  har 

ikki  ifodasini  keltirib  chiqarishni  talabalarga  mustaqil 

topshiradi.  

2.5. Rejaning  to‟rtinchi savoliga  javobni  gapiradi. 

Murakkab elektr  zanjiriga   ta‟rif beradi. Bunday 

zanjirning  elektr  parametrlarini  Om qonunlari 

yordamida aniqlansh  mushkulligini  aytib, birinchi 

qoidani ifodasini  yozadi.  Ifodadagi yig‟indida  tok 

kuchining  ishorasini  aniqlash  qoidasini aytadi. 

So‟ngra, ikkinchi  qoidani aytadi, ifodasini  yozadi. 

Ifoda yig‟indilaridagi  kuchlanish   tushuvi  EYuK 

larning  ishorasini  aniqlash  qoidasini aytadi.  So‟ngra 

Kirxgof   qoidalari  yordamida fizik  masalalar  yechish 

uslubiyati  ustida ham to‟xtaydi. Kirxgofning  ikkinchi 

qoidasi ifodasini   keltirib  chiqarishni  talabalarga   

mustaqil  topshiriq beradi. 

2.6. Mavzu bo‟yicha yakun  yasaydi. Mavzuning 

ahamiyati  haqida gapradi. 

 xolda 

so‟raydilar. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tinglaydilar, 

yozadilar, 

so‟raydilar. 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tinglaydilar. 

 

 

3-bosqich 

Yakuniy   

(10-min) 

3.1 Tushunmagan sohalardan savol berishlarini 

so‟raydi. Talabalarning   savollarini  eshitadi  va ularga 

javob beradi. 

3.2. Mavzu materialini  talabalar  qanday 

o‟zlashtirganini  tekshirish  maqsadida ularga  tezkor 

savollar  (ilova  3) beradi. Talabalarning  javoblarini 

eshitadi  to‟ldiradi va baholaydi. 

3.3. Mustaqil  ish uchun topshiriqlar beradi. 

1)  Zanjirning  bir jinslimas  qismli  va berk zanjir 

uchun Om qonunlarining  ifodalarni   energiyani 

saqlanish qonunidan foydalanib keltirib  chiqaring. 

2)  Kirxgofning  ikkinchi  qoidasi ifodasini  bir 

jinslimas  qismi uchun  Om qonuni ifodasidan 

foydalanib  keltirib  chiqaring. 

Savol 

beradilar, 

javoblarini 

eshitadilar. 

Savollarini 

eshitadilar 

va javob 

beradilar. 

 

Yozib 

oladilar.