Elektr tarmoqlarida reaktiv quvvat. Reaktiv quvvat haqida asosiy tushuncha va tasavvurga EGA bo‘lish

2.1-misol
Xalq xo„jaligida reaktiv quvvat kompensatsiyasi zarurligi.Energotizm maksimal yuklamasi P_c=4000 MVt (korxona ma‟lumotlari “Energonazorat” dan olinadi), va elektr tarmoqda KB bilan jihozlanishi va reaktiv quvvatni kompensatsiyalashda QE12 hisoblash dasturi qo„llanishidan, θ=0,25kVAr/kVtga erishilgan. QE12 va RQK reaktiv quvvat kompensatsiyasini hisoblash dasturi qo„llanilishi (energotizmdan olinadigan), xo„jalik hisobiga qancha iqtisodiy samara keltirishini hisoblang.


Yechish
0,6 kVAr/kVt ga teng bo„lgan tarmoq, kompensatsiyalovchi qurilmalar bilan o„rtacha ko„rsatgichi maqsadga muvofiq, yiliga 160 kVt.s/kVAr ga to„g„ri keladigan KU bilan jihozlangan. KU ni qo„llanilishidan elektr energiyaning o„rtacha solishtirma yo„qolishi kamaygan qiymatidan foydalanib dastlabki samara hisobini ko„rib chiqamiz.
Zaruriy qo„shimcha KB quvvati quyidagini tashkil qiladi:

^Qk.k
(0,6
0,25)
4000
1400 MVAr

Elektr energiya yo„qolishining kamayishi esa quyidagiga teng.

W 1400

160 10 ³

225 mln .kVt.s / yil

Dastur bilan ta‟minlanishiga muvofiq (oldin olib borilgan hisoblarga ko„ra), samarali ulushi 20% ga teng deb qabul qilingan. Bu qiymat minimal kafolatli hisoblanadi; odatada KBlarni asosan dastur bo„yicha maqsadga muvofiq joylashtirishning bajarilishi, kompensatsiya bilan teng taqsimlanishdagi dasturlanishda 20% ga nisbatan, katta samaraga olib keladi.
Dasturlash bilan ta‟minlanishi qo„llanishidan olingan samara quyidagini tashkil qiladi

0,2 W

0,2
225
45 m ln .kVt.s / yil

Elektr energiya yo„qolishi kamayishidan iqtisodiy samarani quyidagi formuladan aniqlanadi.

pr ^bt

45 10⁶

0,5 10 ⁵
225 min
g.so' m

bunda, b_t=0,5 - yoqilg„i tashkil qiluvchisining elektr energiya tizim tannarxi, so„m/(kVt.s).

RQK dasturi qo„llanishi bilan ta‟minlanganida, samaraning, umumiy samaradorligi 80% ga teng deb qabul qilinadi, QE12 dasturlari esa -20%:

Epkk
^EQE12
0,8E
0,2E
0,8
0,2
225
225
180 min
45 min
gso' m
gso' m

Hozirgi vaqtda RQK hisobi ikki usulda hisoblanishi ifodalangan. Birinchisi, sxema texnik hisoblashlar, elektr tarmoqlari va o„zaro bog„langan yechilishi maqsadga muvofiqligini ta‟minlovchi iste‟molchilar va energiya tizim tarmoqlari uchun. Bu ma‟lumotlarsiz olib borila olmaydi, bu ma‟lumotlar (Markaziy despetcher hisob kitobi) MDXda yig„ilgan va maxsus tuzilgan dastursiz EHM hisoblay olmaydi. Ikkinchi usul kerakli qiymatni (albatta ma‟lumot ma‟lum no aniqlik bilan), sxema texnik hisoblarsiz, o„rtacha qiymatlar koeffitsiyentlaridan kelib chiqqan holda aniqlash imkonini beradi, ma‟lumotlar 2.1 -jadvalda keltirilgan. Bu usulda hisob-kitob olib borish energotizm tarmoqlari parametrlari haqidagi ma‟lumotlarni talab qilmaydi. Birdan-bir parameter bo„lib ular 35-220/6-20kV Yuqori kuchlanishli podstansiyalar, ta‟minlayotgan iste‟molchilar hisoblanadi,. Bunday hisoblashlar uchun ma‟lumotlar korxona energonazoratida mavjud.
tgφ_e ning normativ koeffitsiyentlari

1. 
   - jadval
   

Birlashgan energiya tizimi	Yuqori kuchlanishli 6-20 kV podstansiya shinalaridagi tg φening qiymati
	35	110-150	220-330
Shimoliy G„arbda, va Markazda. Shimoliy Volga va Janubda.	0,25	0,3	0,4
Shimoliy Kavkaz, Kavkazortida, Uralda, Sibirda, Qozoqistanda.	0,30	0,37	0,49
O„rta Osiyoda	0,35	0,42	0,57
Sharqda	0,19	0,23	0,31