Электр таъминоти ва электр тармоšлари

Кабелларни танлаш
2.3.33. Турли тупро ларда ва атроф-му ит шароитида ўтадиган трассалар бўйлаб ёт изилган кабель линиялари учун
қ
ҳ
қ
кабелларнинг конструкциялари ва кесимларини танлаш энг о ир шароитларга эга бўлган участкада амалга оширилиши керак,
ғ
агар зарари кам шароитга эга участкаларнинг узунлиги кабелнинг урилиш узунлигидан ошмаса. Турли шароитларда
қ
ёт изиладиган ало ида участкаларнинг узунлиги етарлича бўлса, у олда ар бир участка учун тегишли конструкциялар ва
қ
ҳ
ҳ
ҳ
кабеллар кесимини танлаш керак.
2.3.34. Кабель линиялари турли совутиш шароитли трассалар бўйлаб ёт изилганда, агар трассанинг узунлиги 10 м дан
қ
орти бўлса энг ёмон совутиш шароитли трассага нисбатан кабелнинг кўндаланг кесими танланганади. Сув остида
қ
ёт изилишидан таш ари, 10 кВ кабель линиялари учун 3 тадан ортмаган турли кесимлардаги кабеллардан фойдаланиш
қ
қ
мумкин, лекин бунда энг кичик исмининг узунлиги 20 м дан кам бўлмаслик шарти билан (шунингдек, ушбу оидаларни
қ
қ
2.3.68-пунктига аранг).
қ
2.3.35. Ерда ёки сувда ёт изиладиган кабель линиялари учун асосан зир ли кабеллар ўлланилиши керак. Ушбу
қ
ҳ
қ
кабелларнинг металл оби и кимёвий таъсирлардан имоя илиш учун таш и опламага эга бўлиши керак. Таш и му ит
қ
ғ
ҳ
қ
қ қ
қ
ҳ
таъсиридан имояланган бош а конструкцияли (зирхланмаган) кабеллар, блокларда ва увурлар ёрдамида барча турдаги
ҳ
қ
қ
тупро ларда ёт изилишида механик таъсирларга чидамли бўлиши, шунингдек, эксплуатация ва таъмирлаш ишларини
қ
қ
бажаришда исси лик ва механик таъсирларга чидамли бўлиши керак.
қ
2.3.36. Ерда ёки сувда ёт изиладиган мой билан тўлдирилган ю ори босимли кабель линияларнинг увурлари лойи ага
қ
қ
қ
ҳ
мувофи коррозиядан имояланган бўлиши керак.
қ
ҳ
2.3.37. Кабель иншоатларида ва ишлаб чи ариш майдонларида, меxаник шикастланиш xавфи мавжуд бўлмаганда,
қ
зирхсиз кабелларни ёт изиш тавсия этилади ва меxаник шикастланиш xавфи мавжуд бўлса, зир ли кабеллардан
қ
ҳ
фойдаланилиши ёки уларни меxаник шикастланишдан имоя илиниши керак.
ҳ
қ
Кабель иншоатларидан таш арида зирхсиз кабелларни етишиб бўлмайдиган баландликда (камида 2 м) ёт изиш мумкин;
қ
қ
паст баландликда, уларни меxаник шикастланишдан ( утилар, бурчак пўлатлари, увурлар ва бош алар ёрдамида) имоя
қ
қ
қ
ҳ
илиш шарти билан, зир ли бўлмаган кабелларни ёт изиш мумкин.
қ
ҳ
қ
107

---

Аралаш ёт изишда (ер - кабель иншоати ёки ишлаб чи ариш xонаси) ерга ёт изиш учун ишлатиладиган бир xил кабель
қ
қ
қ
маркаларидан фойдаланиш тавсия этилади (ушбу оидалар 2.3.35 пунктига аранг), лекин ёнувчан таш и имоя
қ
қ
қ
ҳ
опламаларисиз.
қ
2.3.38. Кабель иншоатларида, шунингдек, ишлаб чи ариш майдонларида кабель линияларини ёт изишда, зир ли
қ
қ
ҳ
кабелларда зир нинг устидан ва зир сиз кабеллар металл оби лари устида ёнувчан материалларли имоя опламалари
ҳ
ҳ
қ
қ
ҳ
қ
бўлмаслиги керак.
Очи ёт изишда ёнувчан полиэтилен изоляцияли куч ва назорат кабелларидан фойдаланишга йўл ўйилмайди.
қ қ
қ
Кабелларнинг металл оби и ва улар ёт изилган металл сиртлари ёнувчан бўлмаган коррозияга арши оплама билан
қ
ғ
қ
қ
қ
имояланган бўлиши керак.
ҳ
Кабеллар агрессив му итли xоналарда ёт изилганда, ушбу му ит таъсирига чидамли кабеллар ўлланилиши керак.
ҳ
қ
ҳ
қ
2.3.39. Ушбу
оидаларнинг 2.3.74-бандида кўрсатилган электр станциялари, тар атиш урилмалари ва
Қ
қ
қ
подстанцияларнинг кабель линиялари учун, ёнувчан бўлмаган оплама билан имояланган пўлат тасма билан зир ланган
қ
ҳ
ҳ
кабеллардан фойдаланиш тавсия этилади. Электр станцияларида ёнувчан полиэтилен изоляцияли кабеллардан фойдаланишга
йўл ўйилмайди.
қ
2.3.40. Кабель блоклари ва увурларида ёт изилган кабель линиялари, одатда, кучайтирилган ўр ошинли оби даги
қ
қ
қ ғ
қ
қ
зир ланмаган кабеллар ўлланилиши керак. Блок ва увурлар участкаларида амда улардан узунлиги 50 м гача бўлган
ҳ
қ
қ
ҳ
ша обчаларида, кабель ипидан таш и опламасиз, ўр ошин ёки алюминий оби даги зир ли кабелларни ёт изиш
ҳ
қ қ
қ ғ
қ
қ
ҳ
қ
мумкин. увурларга ёт изилган кабель линиялари учун пластмасса ёки резина оби даги кабеллардан фойдаланиш мумкин.
Қ
қ
қ
қ
2.3.41. Кабелларни оби ларига салбий таъсир кўрсатувчи (емирувчи) таркибли тупро лар (шўр ерлар, бот о лик,
қ
қ
қ
қ қ
ахлат ва урилиш чи индилари мавжуд ва бош алар)да кабелларни ёт изишда, шунингдек, электр коррозия хавфи мавжуд
қ
қ
қ
қ
удудларда ур ошин оби ли ва Бл, Б2л русумидаги кучайтирилган имоя опламали ёки альюмин оби ли ва Бв, Бп
ҳ
қ ғ
қ
қ
ҳ
қ
қ
қ
русумидаги ало ида кучайтирилган имоя опламали (яхлит намга чидамли пластммасали шлангда) кабеллар ўлланилиши
ҳ
ҳ
қ
қ
керак.
2.3.42. Кабель линияларини бот о ликлар билан кесишадиган жойларида кабеллар геологик шароитларни, шунингдек,
қ қ
кимёвий ва меxаник таъсирларни исобга олган олда танланиши керак.
ҳ
ҳ
2.3.43. Кўчкиларга мойил бўлган тупро ларда кабелларни ёт изишда, симли зир ли кабеллар ўлланилиши ёки тупро
қ
қ
ҳ
қ
қ
кўчкиси ва тларида кабелларда иосил бўладиган зўри ишларни олдини олиш чоралари (тупро ни шпунт ёки ози
қ
ҳ
қ
қ
қ
қ
аторлари билан муста камлаш ва бош алар) кўрилиши керак.
қ
ҳ
қ
2.3.44. Кабель линияларини дарёлар, ари бўйлари, зовурлар билан кесишадиган жойларида удди ерга ёт изиш учун
қ
ҳ
қ
мўлжалланган кабеллар ўллаши керак (шунингдек, ушбу оидаларни 2.3.97-бандига аранг).
қ
қ
қ
2.3.45. Темир йўл кўприги бўйлаб ёт изиладиган кабель линиялари, шунингдек, интенсив аракатли бош а кўприклар
қ
ҳ
қ
учун алюминий оби даги зир ли кабеллардан фойдаланиш тавсия этилади.
қ
қ
ҳ
2.3.46. Кўчма меxанизмларнинг кабель линиялари учун, бир нечта эгилишларга чидамли резинали ёки бош а шунга
қ
ўxшаш изоляцияга эга бўлган эгилувчан кабеллардан фойдаланилади (шунингдек, ЭУТ I бўлим 1.7.11-бандга аранг).
Қ
қ
2.3.47. Сув ости кабель линиялари учун, агар иложи бўлса битта урилиш узунлигидаги юмало симли зир ланган
қ
қ
ҳ
кабелларни ишлатиш керак. Шу ма садда битта толали кабеллардан фойдаланишга руxсат берилади.
қ
Поливинилxлорид оби ли резина изоляцияли кабеллари, шунингдек, маxсус сув ўтказмайдиган опламали алюминий
қ
қ
қ
оби ли кабелларни сувда ёт изилишига руxсат этилмайди.
қ
қ
қ
Сув тош ини билан бирга кенглиги 100 м дан орти бўлмаган, кичик ва кема атнови бўлмаган ости кўчмайдиган
қ
қ
қ
дарёлар бўйлаб кабелларни ёт изишда тасмали зир ланган кабелларни ишлатишга руxсат берилади.
қ
ҳ
Ю ори чу урлик (40-60 м гача)даги, шунингдек, кучли кучли о имли ва ир о ларни ювиб кетадиган дарёлар, кучли
қ
қ
қ
қ ғ қ
денгиз тош ини мавжуд жойларда ир о дан денгизга и иш жойларида кабель линияларини ёт изилишида иккита металл
қ
қ ғ қ
қ қ
қ
зирхли кабеллардан фойдаланиш керак.
2.3.48. 110 кВга тенг ва унгача бўлган кабель линияларини ёт изишда 
қ
пластмасса изоляцияли кабеллардан фойдаланиш
тавсия этилади. 110-220 кВ кучланишли мой билан тўлдирилган кабель линияларнинг тури ва конструкцияси лойи а ор али
ҳ
қ
белгиланади.
2.3.49. Вертикал ва тегишли давлат стандартларига мувофи руxсат этилган даражадан ю ори даражадаги фар
қ
қ
қ
иладиган ияликларда кучланиши 35 кВгача бўлган кабель линияларини ёт изишда, тўлдирилган массаси о иб
қ
қ
қ
қ
кетмайдиган резинали ва пластмасса изоляцияли кабеллардан фойдаланиш керак. Бунда фа ат ушбу кабеллар учун тегишли
қ
давлат стандартларига мувофи руxсат этилган даражадаги фар ларга мувофи трасса бўйлаб жойлаштирилган беркитиш
қ
қ
қ
муфталари ўлланилиши мумкин.
қ
2.3.50. Тўртта симли тармо ларда тўрт 
қ
толали кабеллар ўлланилиши керак.
қ
Фазадан ало ида нолли симларни ёт изиш
ҳ
қ
мумкин эмас. Нейтрали глухозаземлен кучланиши 1000 Вгача бўлган тўртта симли ўзгарувчан ток тармо ларида алюминий
қ
оби даги уч толали куч кабелларидан фойдаланиш мумкин, бунда уларнинг оби и нол сим вазифасини бажаради. Оддий
қ
қ
қ
ғ
иш шароитларида нол симдаги ток кучи фазаларда узо ва т о иб ўтиши рухсат этилган ток ми дорининг 75 %дан орти
қ
қ
қ
қ
қ
бўлган оллардаги портловчи му ит ва урилмалар мавжуд олат бундан мустасно.
ҳ
ҳ
қ
ҳ
Ушбу ма садда ўр ошин оби ли уч толали куч кабелларидан фойдаланишга фа ат 220/127 ва 380/220 В кучланишли
қ
қ ғ
қ
қ
қ
айта реконстуркция илинаётган ша ар электр тармо ларида руxсат этилади.
қ
қ
ҳ
қ
2.3.51. Кучланиши 35 кВгача бўлган кабель линиялари учун, агар бу мабла ларни мис ёки алюминийнинг уч толалисига
ғ
нисбатан сезиларли даражада и тисод илинишига олаб келса ёки зарур урилиш узунлиги кабелини ишлатиш имкони
қ
қ
қ
бўлмаса, битта толали кабеллардан фойдаланишга руxсат берилади. Ушбу кабелларнинг кўндаланг кесимлари оби ларида
қ
қ
осил бўладиган токлар натижасида ўшимча изишини исобга олган олда танланиши керак.
ҳ
қ
қ
ҳ
ҳ
Параллел равишда ишлаётган кабелларда токни тенг та симлаш, уларнинг оби ларига xавфсиз тегинишни таъминлаш,
қ
қ
қ
я ин атрофдаги металл исмларни изишидан ва кабелларни изоляцион ис арларда ишончли махкамланиши бўйича
қ
қ
қ
қ қ
чоралар кўрилган бўлиши керак.