Elektr taʼminoti

---

Elektr taʼminoti
Elektr taʼminoti
— elektr energetikasining sanoat, qishloq xoʻjaligi, transport, shahar xoʻjaligi,
aholi va boshqalarni elektr energiyasi bilan taʼminlash hamda uning taqsimoti bilan
shugʻullanadigan boʻlimi. Unga elektr energiya manbalari, kuchlanishni oshiruvchi va
pasaytiruvchi elektr st-yalari, taʼminlashtaqsimlash elektr tarmogʻi, turli yordamchi qurilmalar va
inshootlar kiradi. Ishlab chiqariladigan elektr energiyasining asosiy qismi sanoat ehtiyojlari uchun
ishlatiladi.
Elektr taʼminotining asosiy manbalari elektr st-yalari (qarang 
Elektr stansiyasi
), hududiy
energetika tizimlarining energiya bilan taʼminlash tarmoqlari (qarang 
Elektr tarmogʻi
). Yirik
sanoat korxonalari va shaharlarni ham energiya, ham issiqdik bilan taʼminlash uchun issiqlikelektr
markazlari IEM (TETS) dan foydalaniladi. Bularning quvvati sanoat korxonalari va shahar
xoʻjaligining energiya va issiklikka boʻlgan ehtiyoji bilan belgilanadi (qarang 
Issiklikelektr markazi
,
Issiqlikelektr stansiyalari
). Elektr taʼminoti tizimida koʻpincha yuqori kuchlanishli tok ishlatiladi.
Maishiy korxonalar va uyroʻzgʻorda 220 V (kamdan kam hollarda 110 V), yirik sanoat korxonalari,
transport va shahar xoʻjaligida 110 va 220 kV, ayrim yirik sohalarda 330 va 500 kV kuchlanishli
elektr energiyasidan foydalaniladi.
Elektr taʼminoti tizimining sxemasi elektr energiyasi manbaidan energiyani isteʼmolchilarga
uzatishda oraliq kommutatsiya va transformatsiya (kuchlanishni oʻzgartirish) bosqichlari soni
kam boʻlishiga, energiya manbaini iloji boricha isteʼmolchiga yaqinroq qilib qurishga asoslanadi.
Energiyani isteʼmolchilarga uzatishda kabelli va simli uzatish usullaridan foydalaniladi.
Kuchlanishni oʻzgartiruvchi (asosan, pasaytiruvchi) st-yalar isteʼmolchilar zich joylashgan
hududning oʻrtarogʻiga quriladi.
Oʻzbekistonda Elektr taʼminoti asosan, 20-asr boshlarida Toshkentda 2 elektr st-ya qurish bilan
boshlandi. Eng yirik GESlar: Chorvoq GES, Xoʻjakent GES, Gʻazalkent GES, Farhod GES, eng yirik
issiqlikelektr markazlari (IEM): Fargʻona IEM, Muborak IEM, Toshkent IEM; yirik elektr uzatish

---

liniyalari (EUL) soni 20 dan ortiq (qarang 
Energetika
). Resggublika shaharlari va qishloqlarini
elektr bilan taʼminlash markazlashtirilgan.
Toshkent shahrida dastlabki elektr st-yalari 20-asr boshlarida qurilgan. Markazlashgan shahar
Elektr taʼminotining boshlanishi Boʻzsuv GES ning birinchi navbati (1926) va 6 kV kuchlanishli
oʻzgaruvchan tok kabel tarmogʻining ishga tushirilishi bilan bogʻliq. Hozir asosiy shahar Elektr
taʼminoti manbalari: Toshkent DIES, Toshkent issiqlik elektr markazi (IEM), Toshkent GES lari
kaskadi. Bundan tashqari, Elektr taʼminoti tizimida 60 dan ortiq kichik st-yalar, transformator
punktlarq, taqsimlash punktlari, kabel va havo simlari bor. (2005).
Ergash Shoismatov.
Ko‘proq o‘rganish
Ushbu maqolada 
Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi
 (2000-2005)
maʼlumotlaridan foydalanilgan.
Ushbu maqola 
chaladir
. Siz uni 
boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Elektr_t
a%CA%BCminoti&action=edit)
 
Vikipediyaga
 yordam berishingiz mumkin.
 
Bu andozani 
aniqrogʻiga
almashtirish kerak.
"
https://uz.wikipedia.org/w/index
.php?
title=Elektr_ta
ʼ
minoti&oldid=2288
593
" dan olindi

---

 
Soʻnggi tahrir 5 oylar avval
 
MalikxanBot
 tomonidan amalga oshirildi