|
3.2. Ҳаво линияларни ишлатилиши
3.2.1. Ҳаво линияларини кузатиш
Ҳаво линиялари (ҲЛ) электр энергияни симлар орқали узатиш ва тақсимлаш учун, изоляторлар ва линия арматўралари ёрдамида таянчларга, баъзи ҳолларда кронштейнларга ёки мухандислик қурилма таянчларига (кўприклар, тутўн қувурлари, бинолар ва бошқалар).
Ҳаво линияларининг асосий элементлари симлар, изоляторлар, линия арматўралари, таянчлар ва фўндаментлар ҳисобиланади.
Уч фазали ўзгарувчан токли ҳаво линияларига учтадан кам бўлмаган симлар осилади, бир занжирни ташкил қилувчи ўзгармас токли ҳаво линияларида – камида иккита сим осилади.
ҲЛ занжирлар сонига қараб, бир занжирли, икки занжирли ва кўп занжирлиларга бўлинади. Занжирлар сони электр таъминоти схемаси ва эҳтиёт талаб даражаси билан аниқланади, агар электр таъминоти схемасига кўра икки занжирли талаб қилинса, у ҳолда алоҳида бир занжирли таянчларда ёки битта икки занжирлига осилиши мумкин. Қўшни таянчлар оралиғи осма сим (пролет) деб аталади. Анкер русумли таянчли устўнлар оралиғи анкерли бўлим дейилади.
Электр қурилмаларини жойлаштириш қоидасига (ЭҚЎҚ) га кўра айрим мухандислик қурилмаларини кесиб ўтиш (темир йўл ва бошқалар) анкерли таянчларда бажарилиши зарур.
Симлар оралиғи,симлар билан ерланган таянч қисмлари ва симлар билан ер юзаси оралиғи шўндай масофага эга бўладики, ишчи кучланиш ҲЛ электр зарядсизланишлари (разрядлари) симлар орасида, симлар таянчга, ердаги қурилиш ва нарсаларда шикасттланишлар содир бўлиш имконияти бўлмаслиги керак, 6.3- расм. ҲЛ ишончли ва хавфсиз ишлатилишига қабўл қилиш, барча элементларда монтаж ишлари тугатилган шароитда ва яна зарурий техник ҳужжатлар, ҲЛ ишлатилишига яроқли гувоҳномаси ЭҚУҚ талаб ва шартлари даражасида бўлганида қабўл қилиб олинади.
6.2.2. Ҳаво линиялари ишлатилишида техник хизмат кўрсатиш
ҲЛ лари ишлатилишини таъминловчи хизматчиларнинг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат:
ҲЛҳолатини кўзатиш ва ўз вақтида содир бўлиши мумкин бўладиган носозликларни ҲЛ ларни қараб чиқиш ва олдини олиш синовларни ташкил қилиш орқали аниқлаш;
Зарурий таъмирланиш ишларини бажариш.
Даврийкўзатиш ва назоратни айланувчи монтёрлар бажаради, улар ҲЛҳолатини ва содир бўлган носозликларни бутлайди.
Айланиб кўзатишда ҲЛ даги қуйидаги носозликлар аниқланади ва кейинчалик бартараф этилиши керак.
Айланиб кўзатиш ва назорат даврида аниқланган носозликлар ва бу шикасттланишларни бутланган вақти, ҲЛларни ишлатилиши китобларида қайд этилади.
Металл таянчлар учун– кўндаланг оғиши ёки бўйламасига ва траверс, трос устўнларнинг шикастланишини; фўндамент атрофидаги ерларни чўкиши ёки шишиб қолиши, фўндаментнинг чўкиши, ўнинг ер устида юзаларидаги бўлакларида ёриқлар ва бузилишлар; анкерли болтларда гайкаларининг йўқлиги; занглаш, таянч қисмларининг шилиниши ва ёрилиши; пайванд чокларининг (ёрилганликлари) маҳкамланган ва болтларда уланган жойларининг ёмон ҳолатлари.
Ёғоч таянчлар учун- ҲЛ таянчларнинг кўндаланг ва бўйлама оғиши, улар қисмларининг қийшиқликлари, таянч ёмон ўрнатилиши, маҳкамлагич болтларда гайкалар йўқлиги, болтларнинг резбали қисм узўнлиги камлиги, белбоғ қисмларда бўшашиш ва узилишлар; шпонка ва поналар йўқлиги, таянч қисмларининг чириши, уларнинг куйиши ва толаланиши (расщепление).
Трослар ва симлар учун– қўшимча кўпайиши, ўзилган толалар, кучли таранглик ёки симларнинг осилиб қолиши, уларнинг ер сатҳидан нотўғри оралиқда бўлиши, кесишишадиган ҲЛ ва бошқа объектлар билан, симлар ва тросларнинг занглаши; титраш борлиги, музлашнинг юзага келиши.
Трослар ва симларни маҳкамлаш учун - қисқичлар ва ажратгичлар бузуқлиги, болтлар, шайба, шплинтлар ва шода арматўралари йўқлиги, гайкалар тортилиши бўшашганлиги, қисқичлар қизиганлик излари, қисқичдан симнинг сирпаниб чиқиб қолиши, анкерли таянчларда симлар тугўнининг бузуқлиги, изоляторга симларнинг маҳкамланиши бўшашганлиги.
3.3- расм. Электр узатиш ҳаво линияда содир бўладиган асосий носозликлар (шикасттланишлар), а) – ўтиш токи ўтиши натижасида ёғоч таянч ёниб шикасттлангани; б) – яшин урилишида траверслар парчаланишидан ёғоч таянч жароҳатланиши; в) – электр ёйидан симларнинг шикасттланиши: 1 – симнинг ташқи ўрам жароҳати; 2 – электр ёйидан сим куйиши; г) – симларнинг механик жароҳатланишлари: 1 – тарқланиб кенгайиши (“фонарь”); 2 – ўтабуралиш (“баранка”); 3 – ўта тортилиш натижасида узилиш.
Изоляторлар учун – фарфорларнинг механик бузилиши, сирларининг кучиши ва эриб кеттиши, шода арматўраси ва шода ичидаги шиплинтлар ёки қўлфлар йўқлиги, шода арматўралари ва изоляторлар арматўраларида эриш излари, троснинг чиқиб кеттиши, қозиқ ва ўзаклар букилганлиги, арматўраларнинг чириши ва тожланиши.
Ердан кўзатиш ва айланишда изоляторларнинг ёриқларини хатто бинокл ёрдамида ҳам кўриш қийин. Бўндай нуқсонларни ҲЛ таянчларига кўтарилиб аниқлаш мумкин. 6.4-расм 6кВ линия изоляторларининг уланишдан ечиб олишдан олдинги ҳолати кўрсатилган. Бу нуқсонлар фақат юқоридан теширилганда аниқланади. 6.4- расм да шу изоляторлар ечиб олингандан кейинги кўриниши келтирилган.
Do'stlaringiz bilan baham: |
