Elektr energiyasi va nasos stantsiyalaridan foydalanish kafedrasi "tasdiqlayman"

42-rasm. Gorizontal radial-oʻqiy turbinalar oʻrnatilgan kichik GES
binosining koʻrinishi.
5.5 Aktiv-choʻmichli turbinalar (Pelton turbinasi).
Aktiv -choʻmichli turbinalar, sekin yuruvchi turbinalar sinfiga mansub
boʻlib, uning ishchi g‘ildiragi, pastgi bef sathidagi erkin havo boʻshlig‘ida
joylashadi. Faqatgina kinetik energiyaga ega boʻlgan suv oqimi erkin holatda,
atmosfera bosim ostida ishchi g‘ildirakka kelib uriladi. SHuning ba’zi bir vaqtlarda
aktiv turbinalarni erkin oqimli turbinalar ham deb atashadi. Bir vaqtning oʻzida
faqatgina bir necha choʻmichlargagina suv oqimi kelib urilishi mumkin.
Takomillashtirilgan choʻmichli turbinalar, AQSHning oltin qazib olish sanotida qoʻllaniladigan juda sodda konstruksiyadagi turbinalar, amerikalik injener
Pelton tomonidan takomillashtirilgandan sung 1884 yilda ishlab chiqildi [20].
Yirik choʻmichli turbinalar asosan yuqori - 40÷2000 m bosimlarda qoʻllaniladi. MNTO INSET birlashmasi, mikro va kichik GESlarda foydalanish mumkin boʻlgan quyidagi koʻrsatgichli turbinalar hamda mikroGES-larni ishlab chiqaradi. Kichik quvvatli turbinalar hamda mikroGES-larning tanlash diagrammasi (38-rasm,) hamda 12 va 13-jadvallarda choʻmich turbinali gidroagregatlar hamda mikrogidroagregatlarning asosiy parametrlari keltirilgan [22]. Suv oqimi kelib uriladigan choʻmichlar sonini koʻpaytirib quvvatni oshirish uchun ikki karrali Banki turbinalari ishlab chiqilgan.
12-jadval. CHoʻmich turbinali gidroagregatlar


13-jadval. CHoʻmich turbinali mikrogidroelektrostansiyalar


CHoʻmichli turbina tarkibiga valga oʻrnatilgan ish g‘ildiragi, turbinaga
kelayotgan suv miqdorini tartibga soluvchi soplo turidagi yoʻnaltiruvchi moslama
va kojux(turbina qismlarini oʻrab turgan metall qoplama)lar kiradi (43-rasm) [21].
CHoʻmichli turbinaning ish g‘ildiragi, doira shaklidagi metall disk va unga doira
boʻylab oʻrnatilgan choʻmichlardan iborat (44-rasm).