Электр энергияни ишлаб чикиш, узатиш ва тақсимлаш фанидан ээ йўналиши учун маърузалар матни



Download 2,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/30
Sana30.12.2021
Hajmi2,49 Mb.
#97809
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   30
Bog'liq
elektr energiyani ishlab chikarish uzatish va taksimlash

u

qyut.

ni uchta qiymatiga ega. 



q.t.  kuchlanishi  transformatordagi  kuchlanish  tushuvini  belgilaydi  va 

chulg’amlarni to’la  

 qarshiligini xarakterlaydi. 

Hamma  transformatorlar  uchun  q.t.  kuchlanishi,  nominaldan  foizlarda 

olinganda: 

u

k

 



 



u

a

2

 



 u





2

bu yerda: u



a

transformatorni aktiv qarshiligiga bog’liq q.t. kuchlanishini aktiv tashkil 



etuvchisi;  u

  transformatorni  reaktiv  (induktiv)  qarshiligiga  bog’liq  q.t. 



kuchlanishini reaktiv tashkil etuvchisi. 

Avtotransformatorlarni  konstruktsiyasini  xususiyatlari  va  ish  rejimlari.  Zamonaviy 

katta 


elektr 

stantsiyalarida 

ta 


yuqori 

kuchlanish 

aloqasi 

uchun 


avtotransformatorlardan ham foydalaniladi. 

 

 



 

 

 



 

 



 

20 


 

 

14-rasm. Bir fazali avtotransformatorni sxemasi. 



Bir  fazali  avtotransformator  ikkita  elektrik  bog’langan  OV  va  OS  chulg’amlardan 

iborat. CHulg’amni VS qismi ketma-ket, OS qismi esa 

 umumiy deyiladi. 



Avtotransformator  kuchlanishni  ‘asaytirish  rejimida  ishlaganda  ketma-ket 

chulg’amda  magnit  oqim  hosil  qilib,  umumiy  chulg’amda  I



0

  tokni  oqizuvchi  I



V

  tok 


o’tadi. Ikkilamchi chulg’amni I

S

 toki chulg’amlarni galvanik (elektrik) bog’langanligi 

tufayli  o’tadigan  I

V

  va  bu  chulg’amlarni magnitaviy  aloqasi tufayli  hosil  qilingan I



0

 

toklarni yig’indisidir: 



I

S

 



 I



V

 



 I



0

, bundan I



0

 



 I



S

 



 I



V



 



Birlamchi  tarmoqdan  ikkilamchiga  avtotransformator  o’tkazadigan  to’la 

quvvat o’tish quvvati deyiladi. 

 

Agar  chulg’amlar  qarshiliklaridagi  isroflarni  hisobga  olinmasa,  quyidagi 



ifodani yozish mumkin: 



 U



V

I

V

 



 U



S

I

S

 



Ifodani o’ng tomonini o’zgartirib, olamiz: 



 U



V

I

V

 



 



(U

V

 



 U



S



 U



S



I



V

 



 (U



V

 



 U



S

)I

V

 



 U



S

I

V

,  (2-13) 

bu yerda: (U



V

 



 U



S

)I

V

 



 S



T

magnit yo’li bilan birlamchi chulg’amdan ikkilamchisiga 



uzatiluvchi    t  r  a  n  s  f  o  r  m  a  t  o  r  l  i    q  u  v  v  a  t;  U

S

I

V

 



  S

e

transformatsiyasiz, 



galvanik aloqa tufayli birlamchi chulg’amdan ikkilamchisiga uzatiluvchi  e l ye k t r  

q u v v a t. 

 

Bu  quvvat  umumiy  chulg’amni  yuklamaydi,  chunki  tok  I



V

  ketma-ket 

chulg’amdan OS chulg’amga kirmay S qisqichga o’tadi. 

 

Nominal  rejimda  o’tish  quvvati  transformatorni  nominal  quvvati  bo’ladi  





 

S

nom

, transformatorli quvvat esa 

 ti’li quvvat bo’ladi 





 S

ti’.

. 

 

Magnit o’tkazgichni o’lchamlari va, demak, uni massasi transformatorli (ti’li), 



nominal quvvatni bir qismi bo’ladigan, quvvat bilan belgilanadi: 

.

.



.

.

1



1

)

(



k

t

BC

B

C

B

B

B

B

C

B

ном

тип

k

n

U

U

U

I

U

I

U

U

S

S





,     (2-14) 



bu  yerda:  n

BC



U



B



U



C

transformatsiya  koeffitsienti;  k



t.k.

  afzallik  yoki  ti’li  quvvat 



koeffitsienti. 

(2-14)-dan  kelib  chiqadiki,  qanchalik  U



B

  U

C

ga  yaqin  bo’lsa,  k



t.k.

  shunchalik 

kichik va nominal quvvatni kichikroq qismini ti’li quvvat tashkil qiladi. Bu degani 

 



avtotransformatorning  narxi,  aktiv  materiallar  sarfi,  energiya  isroflari  oddiy 

transformatorga  qaraganda  kamroq  bo’ladi  va  gabaritlarining  kichikligi  hisobiga 

chegaraviy quvvatlari ham kattaroq bo’ladi. 

Avtotransformatorlarni 

kuchlanishlarni 

quyidagi 

nisbatlarida 

qo’llash 

maqsadga muvofiq: 220

110; 330



150; 500


220; 750


330. 


Sxemadan ko’rinadiki, ketma-ket chulg’amni quvvati: 

S

kk

 



 (U



B

 



 U



C

)I



 S



ti’.

umumiy chulg’amni quvvati 



S

0

 



 U



S

I

0

 



 U



S

(I

S

 



 I



V



 U



S

I

S

(1 



 1



n

VS



 S



nom.

k

t.k.

 



 S



ti’.




 

21 


SH.q., yana bir marta:  a v t o t r a n s f o r m a t o r n i  ch u l g’ a m l a r i  v a  m a g 

n i t  o’ t k a z g i ch i   

t  i  ‘  l  i    q  u  v  v  a  t  g  a    hisoblanadi,  uni  bahzida  hisobiy  quvvat  deyiladi.  V  va  S 

qisqichlarga  qanday  quvvat  keltirilsa  ham,  ketma-ket  va  umumiy  chulg’amlarni  S



ti’.

 

quvvatdan  kattarog’i  bilan  yuklash  mumkin  emas.  Bu  xulosa  avtotransformatorlarni 



kombinatsiyalangan  rejimlarini  ko’rib  chiqishda  ayniqsa  muhim.  Bunday  rejimlar 

avtotransformatorli  chulg’amlar  bilan  faqat  magnit  yo’li  bilan  bog’langan  uchinchi 

chulg’am mavjudligida hosil bo’ladi (rasm 24). 

 

Avtotransformatorni 



uchinchi 

chulg’ami 

(‘K 

chulg’ami) 

yuklamani 

tahminlash,  aktiv  va  reaktiv  quvvat  manbaalarini  ulash  (generatorlar  va  sinxron 

kom’ensatorlar),  bahzi  xollarda  esa  faqat  uchinchi  garmonikalarni  toklarini 

kom’ensatsiyalash  uchun  xizmat  qiladi.  ‘K  chulg’am  quvvati  S



’K

  S

ti’.

-dan  katta 

bo’lishi  mumkin  emas,  aks  xolda  avtotransformatorni  o’lchamlari  shu  chulg’am 

quvvati bilan belgilanib qoladi. 

 

Avtotransformator rejimlarida (rasm 24, a,b)  



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

15-rasm. Har xil rejimlardagi avtotransformatorlarni chulg’amlaridagi toklarni 

taqsimlanishi: a, b-avtotransformator rejimlari; v, g-transformator rejimlari; d, ye-

kombinatsiyalangan rejimlar. 

nominal quvvat S

nom.

ni YuK chulg’amdan O’K chulg’amga yoki teskariga uzatilishi 



mumkin. Ikkala rejimda umumiy chulg’amda toklarni ayirmasi I

S

 



 I



V

 



 k



t.k.

I

S

 oqadi, 


shuning uchun ketma-ket chulg’am ti’li quvvat bilan yuklangan, bunga ruxsat etiladi. 

 

T  r  a  n  s  f  o  r  m  a  t  o  r  l  i    r  ye  j  i  m  l  a  r  d  a    (rasm  24,  v,g)  quvvatni  ‘K 



chulg’amidan  O’K  chulg’amiga  yoki  YuK  chulg’amiga  uzatish  mumkin,  bunda  ‘K 

chulg’amni  S




Download 2,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   30




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish