Электр энергияни ишлаб чикиш, узатиш ва тақсимлаш фанидан ээ йўналиши учун маърузалар матни



Download 2,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/30
Sana30.12.2021
Hajmi2,49 Mb.
#97809
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   30
Bog'liq
elektr energiyani ishlab chikarish uzatish va taksimlash

Maruza №3: Elektr mashinalar 

 

Sinxron  generatorlar.  Birlamchi  motorning  mexanik  energiyasini 



elektr  energiyasiga  aylantirib  beruvchi  elektr  qurilmaga  elektr  generatori 

deyiladi.  Hozirgi  zamon  elektr  stantsiyalarida  elektr  energiya  hosil  qilish 

uchun  uch  fazali  o’zgaruvchan  tok  sinxron  generatorlari  ishlatiladi. 

Sinxron  EM  uchun  turgun  ish  rejimda  agregatni  aylanish  soni  (n)  bilan 

tarmok chastotasi (f) orasida aniq muvofiklik bor:     n = 60 (f/’) 

Nominal to’la quvvati:           S

nom.



3U



nom.

I

nom.



 

Generatorni  nominal  aktiv  quvvati

turbina  bilan  kom’lektda  uzoq 



avomiy 

ishlashga 

mo’ljallangan 

eng 


katta 

aktiv 


quvvat:       

nom.



S

nom.



cos

nom



 

IES va  AES da aylanish chastotasi 1500, 3000 ayl/min bo’lgan bug’ 

va  trubogeneratorlar  ishlatiladi.  Generatorlar  vali  gorizantal  joylashadigin 

qilib  tayyorlanadi.  Ularning  rotori  magnit  va  mexanik  xossalari  yuqori 

bo’lgan maxsus ‘o’latdan tayyorlanadi. Rotor diametri 1,1-1,2 m, uzunligi 

6-6,5 m. 

Gidrogeneratorlarning  aylanish  chastotasi  60-600  ayl/min  bo’ladi. 

SHuning  uchun  ular  sekin  yurar,  o’lchamlari    va  massasi  katta,  kutblar 

soni  ko’’  bo’ladi.  Gidrogeneratorlar  ayon  kutbli  rotorli  qilib  va  vali 

vertikal  joylashadigan  qilib  tayyorlanadi.  Rotorlarning  diametri  14-16  m, 

statorlarning diametri esa 20-22 m. 

Sinxron generatorlarning nominal ‘aramertlari: 

1.  nahminal kuchlanish;  

2.  nahmina tok; 

3.  to’la nominal quvvat; 

4.  aktiv nominal quvvat; 

5.  rotorning nominal toki. 

Nominal quvvat koeffitsenti: 

1.  5-125MVA uchun cos

=0.8 



2.  125-600 MVA uchun cos

=0.85 



3.  600 MVA va undan katta uchun cos

=0.9 



FIK   96,3-98,8 

 



 

 

 



 


 

15 


 

8-rasm. Uch fazali sinxron generatorni elektr qismini tuzilishi. 

 

Transformatrlar va avtotransformatorlar. Transformatorlar deb elektr 



energiyasini  bir  kuchlanishdan  ikkinchi  kuchlanishga  o’zgartirib  beruvchi 

elektr statik a’’aratga aytiladi. ES va ‘S larda kuch transformatorlari elektr 

energiyani bir kuchlanishdan ikkinchisiga aylantirish uchun xizmat qiladi. 

Uch  favzali  transformatorlar  eng  ko’’  tarqalgan,  ularda  uchta  bir  fazali 

transformatorlarga  qaraganda  isroflar  20-25  %  kam.  Uch  fazali  kuch 

transformatorlari 2 va 3 chulg’amli qilib tayyorlanadi (2-rasm). 

Asosiy ‘arametrlar: 

1.  nominal quvvati, kVA; 

2.  nominal kuchlanish, kV; 

3.  qisqa tutashuv kuchlanishi, %; 

4.  salt ishlash toki, %; 

5.  salt ishlash va qisqa tutashuvdagi isroflar, kVt; 

6.  transformatsiyalash koeffitsienti. 

Qisqa  tutashuv  kuchlanishi    -  trasformatorning  chulg’amlaridan 

biriga  shu  kuchlanish  beriganda,  boshqa  chulg’amida  qisqa  tutashgan 

bo’lsa, undan o’tayotkan tok nominal mikdorga teng bo’ladi.  

Salt  ishlash  toki  -  ‘o’latdagi  aktiv  va  reaktiv  isroflarni  xarakterlaydi 

va  ‘o’latning  magnit  xossasiga,  magnit  o’tkazgichning  konstruktsiyasiga 

bog’lik  bo’ladi.  Salt  ishlagandagi  va  qisqa  tutashuvdagi  isroflarning 

kichikligi  transformatorni  tejamli  ishlashini  bildiradi.  Transformator 

quvvati  kancha kichik bo’lsa, undagi nisbiy isrof shuncha katta bo’ladi. 

Zamonaviy    elektr  stantsiyalarida  2  ta  yuqori  kuchlanish  aloqasi 

uchun 

avtotransformatorlardan 



ham 

foydalaniladi. 

Bir 

fazali 


avtotransformator  ikkita  elektrik  bog’langan  OV  va  OS  chulg’amlardan 

iborat.  CHulg’amni  VS  qismi  ketma-ket,  OS  qismi  esa

umumiy  deyiladi   



(3-rasm). 

Uch chulg’amli transformatorlarda chulg’amlarni har bir jufti (YuK va ‘K, 

YuK va O’K, O’K va ‘K) uchun k to’iladi. 

 

9-rasm. Kuch transformatorlarini shartli belgilanishi. 



 


 

16 


 

 

 



10-rasm. Transformatorlarni ‘rintsi’ial sxemalari: a-ikki chulg’amli; 

b-uch chulg’amli; v-’ast kuchlanish chulg’ami maydalangan. 

 

 

 



 

 

 



 

 

11-rasm. Bir fazali avtotransformatorni sxemasi. 




 

17 


 

 

Transformatorlarlar  




Download 2,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   30




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish